chapter

091

وَٱلشَّمْسِ وَضُحَىٰهَا ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

އިރާއި، އޭގެ އަލިކަން ގަންދެއްވަމެވެ. (1)

ތަފްސީރު

އިރު އަރައި ކައުނަށް އަލިކޮށް، ރޭގަނޑުގެ އަނދިރިކަން ފޮހެލާ ހިނދު، އިރާއި އެ އިރުގެ ގަދަ އަލި ގަންދެއްވަމެވެ.

ނޯޓް

فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَىٰهَا ﴿ ٩ ﴾

ތަރުޖަމާ

ފަހެ، އެކަލާނގެ އެ نفس އަށް (ގެއްލުންހުރި) ނުބައިގޮތާއި (ފައިދާހުރި) ހެޔޮގޮތް އެނގުމުގެ ވިސްނުން ދެއްވިއެވެ. (8)

ތަފްސީރު

އަދި އިންސާނީ ނަފުސާއި އެނަފުސު އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ހައްދަވައި، އިސްކޮޅާއި ރޫފަ ފުރިހަމަކުރައްވައި، ބުއްދި ދެއްވުމާއެކު ފުރިހަމަ އިންސާނަކަށް ހައްދަވައި، މަގުދައްކަވައި، ފާފަވެރިކަމުގެ މަގާއި، ތަޤުވާވެރިކަމުގެ މަގު އެ ނަފުސަށް އަންގަވައިދެއްވައި، ތެދުމަގާ، މަފުރެދުން ވަކިރާނެ ގޮތް އަންގަވައިދެއްވި ރަސްކަލާނގެ ގަންދެއްވަމެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنهما ވިދާޅުވިއެވެ. "އެ ނަފުސަށް ހެވާއި ނުބައި، ކިޔަމަންވުމާއި އުރެދުން ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ. އަދި ކުރަންވީ ކަންތަކާއި، އެކަންކަމުން ރައްކާތެރިވާންވީ ކަންތައް އަންގަވައިދެއްވިއެވެ." އިރާއި، ހަނދާއި، ރޭނގަޑާއި، ދުވާލާއި، އުޑާއި، ބިމާއި، އިންސާނީ ނަފުސު ގަންދެއްވާފައި ވަނީ އެކަލާނގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމުގެ ފުރިހަމަކަމާއި، އެކަލާނގެ މަތިވެރިކަމާއި، ބާރުވެރިކަމާއި، އިލާހުވަންތަކަން ހާމަކުރެއްވުމަށެވެ. ފަހެ، އެހުރިހާ ތަކެއްޗަކީ އެކަލާނގެ މަޚްލޫޤުންނެވެ. އަދި އެ ތަކެތީގެ މަންފާ ގިނަކަން އެންގެވުމަށެވެ. އަދި އެތަކެތި ހެއްދެވި ފަރާތެއް ވާނެކަން އެންގެވުމަށެވެ. ދެން އެކަލާނގެ މި ބަޔާންކުރައްވަނީ އެކަމަކަށްޓަކައި އެކަލާނގެ ހުވައިވަޙީކުރެއްވި ކަމެވެ.

ނޯޓް

فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَىٰهَا ﴿ ١١ ﴾

ތަރުޖަމާ

ތަފްސީރު

ނޯޓް

إِذِ ٱنۢبَعَثَ أَشْقَىٰهَا ﴿ ١٥ ﴾

ތަރުޖަމާ

އެއުރެންކުރެ އެންމެ އަބާއްޖަވެރިމީހާ (ޖަމަލު މެރުމަށް) އަވަސްވެގަތްހިނދެވެ. (12)

ތަފްސީރު

އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެންމެ އަބާއްޖަވެރި މީހާ، މާތް ﷲގެ ނަބިއްޔާ ޞާލިޙު عليه السلام ގެ މުޢުޖިޒާތް ކަމުގައިވާ ޖަމަލު މަރައި ކަތިލުމަށް އަވަސްވެ، ހިނގައިގަތް ހިނދެވެ. އޭނާގެ ނަމަކީ ޤުދާރް ބިން ސާލިފް އެވެ. ޖަމަލު މަރައިލީ އޭނާއެވެ. އޭނާއީ އޭނާގެ ޤައުމުގައި ޢިއްޒަތާއި ޝަރަފު ލިބިފައި ހުރި، މީސްތަކުން ކިޔަމަންވާ ވެރިއެކެވެ. މާތް ﷲ ﴿فَنَادَوْا۟ صَاحِبَهُمْ فَتَعَاطَىٰ فَعَقَرَ﴾ (ފަހެ، އެއުރެންގެ އެކުވެރިޔާއަށް އެއުރެން ގޮވޫއެވެ. ފަހެ، އޭނާ ކަނޑި ލިބިގަނެ، ޖަމަލު މަރައިލިއެވެ.) އޭ ވަޙީކުރައްވާފައި ވަނީ އޭނާއާ ބެހޭގޮތުންނެވެ. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَمْعَةَ، أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَخْطُبُ وَذَكَرَ النَّاقَةَ وَالَّذِي عَقَرَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ ‏{‏إِذِ انْبَعَثَ أَشْقَاهَا‏}‏ انْبَعَثَ لَهَا رَجُلٌ عَزِيزٌ عَارِمٌ، مَنِيعٌ فِي رَهْطِهِ، مِثْلُ أَبِي زَمْعَةَ ‏"‏‏. (صحيح البخاري، كتاب التفسير، ‏ سورة وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا) (ޢަބްދުﷲ ބްނު ޒަމްޢާގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ ޚުޠުބާއެއްގައި ޖަމަލާއި، އޭތި މެރި މީހާގެ ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ޙަދީޘު ކުރެއްވި އަޑު އަހުރެން އެހީމެވެ. "އޭނާގެ ޤައުމުގައި ޢިއްޒަތްތެރި، ޖައްބާރު، ގަދަފަދަ މީހަކު އަވަސްވެ، ހިނގައިގަތެވެ. އޭނާއީ (ޤައުމުގައި ޢިއްޒަތާއި ޤަދަރާއި، ބާރު ލިބިގެން ވުމުގައި) އަބޫޒަމްޢާ ފަދަ މީހެކެވެ.“) (ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީ، ޙަދީޘު: 4942)

ނޯޓް