chapter

088

هَلْ أَتَىٰكَ حَدِيثُ ٱلْغَـٰشِيَةِ ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

ބިރުވެރިކަމާއިގެން އެންމެންނަށް ކުރިމަތިވެގެންއަންނާނޭ ކަންތަކުގެ ވާހަކަ (އެބަހީ: قيامة ގެ ވާހަކަ) ކަލޭގެފާނާ ހަމަޔަށް އައިސްފައިވޭތޯއެވެ؟ (1)

ތަފްސީރު

الغاشية އަކީ ޤިޔާމަތް ދުވަހެވެ. އެ ދުވަހަށް އެނަން ދެވުނީ އެދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަމާއި ދަތިތައް މީސްތަކުން ވަށާލާތީއެވެ. ސުވާލުކުރައްވާފައި ވަނީ ކަމުގެ ބޮޑުކަން ދޭހަކޮށްދެއްވުމަށާއި، އެދުވަހުގެ ވާހަކަތަކަށް ޝައުޤުވެރިކުރެއްވުމަށެވެ. މާނައީ މުޙައްމަދު ﷺ އެވެ. ޤިޔާމަތް ދުވަހާއި، އެދުވަހު މީސްތަކުންނަށް ލިބޭނޭ ހިތާމައާއި، ދަތިތަކާއި، ބިރުވެރިކަމުގެ ވާހަކަ ކަލޭގެފާނާ ހަމައަށް އައިސްފައިވޭތޯއެވެ؟ އެ ދުވަހު އިންސާނުން ބެހިގެން ވާނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އަބާއްޖަވެރިނާއި، ބާއްޖަވެރިންނަށެވެ. ﴿فَرِيقٌ فِى ٱلْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِى ٱلسَّعِيرِ﴾ ((އެދުވަހުން) އެއްބަޔަކުވާހުށީ ސުވަރުގޭގައެވެ. އަދި އަނެއްބަޔަކު ވާހުށީ ނަރަކައިގައެވެ.) ދެން، އެ ބިރުވެރި ދުވަހު އަބާއްޖަވެރިންގެ ޙާލު ބަޔާންކުރައްވަމުން މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ

ނޯޓް

وَزَرَابِىُّ مَبْثُوثَةٌ ﴿ ١٦ ﴾

ތަރުޖަމާ

އަދި ފެތުރިގެންވާ ދޫލަތައްވެސްމެއެވެ. (16)

ތަފްސީރު

އަދި ސުވަރުގޭގެ އެތަން މިތަނުގައި ފަތުރާލެވިފައިވާ، ކުރެހުން އެޅި، މޮޅު ދޫލަތައްވެއެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنه ވިދާޅުވިއެވެ. "زَرَابِى އަކީ އޭގައި خَمَل ވާ ދޫލަތަކެވެ. އަކީ زريبة ގެ ޖަމްޢެވެ. ﴿مَبْثُوثَةٌ﴾ ސުވަރުގޭގެ އެކިތަންތަނާއި ގަނޑުވަރުތަކުގައި ފެތުރިގެންވާ ދޫލަތަކެވެ. ސުވަރުގޭގައިވާ ތަންތަނާއި ތަކެތީގެ ވާހަކަ މާތް ﷲ ގެންނަވާފައިވަނީ ސިކުނޑިތަކަށް އޭގެ ސިފަ ގާތްކޮށްދެއްވުމަށެވެ. އެހެނީ، ސުވަރުގޭގެ ނިޢުމަތްތަކާއި، އެތަނުގައިވާ ޒީނަތްތެރިކަމާއި އުފާތަކުގެ ބާވަތްތަކުގެ ޢިލްމު ޢާލަމްތަކުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް މެނުވީ ނުވެއެވެ. ޤުދްސީ ޙަދީޘުގައި އައިސްފައިވާ ފަދައިންނެވެ. "أَعْدَدْتُ لِعِبَادِي الصَّالِحِينَ مَا لاَ عَيْنٌ رَأَتْ ، ..........." (صحيح البخاري، كتاب التوحيد، باب قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى ‏{‏يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلاَمَ اللَّهِ}) (ތިމަންރަސްކަލާނގެ ހެޔޮލަފާ އަޅުންނަށްޓަކައި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ތައްޔާރު ކުރައްވާފައި ވަނީ ލޮލަކަށް ފެނިވައިނުވާ ..................... ތަކެއްޗެވެ.) (ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީ، ޙަދީޘު: 7498) ދެން، މާތް ﷲ ގެންނަވާފައި މިވަނީ އެކަލާނގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމާއި، އެއްކައުވަންތަކަމުގެ ދަލީލުތަކެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވަނީ

ނޯޓް

أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى ٱلْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ ﴿ ١٧ ﴾

ތަރުޖަމާ

ފަހެ، ޖަމަލު ހައްދަވާފައިވަނީ، ކޮންފަދައަކުން ކަމާމެދު އެއުރެން ޖަމަލަށް ނުބަލަނީހެއްޔެވެ. (17)

ތަފްސީރު

ވިސްނައި ފިކުރުކޮށް ޢިބްރަތް ލިބިގަތުމުގެ ނަޒަރަކުން އެކާފިރުން ޖަމަލަށް ނުބަލަނީހެއްޔެވެ؟ އެފަދަ ދެވަނައެއް ނުވާ، އަޖާއިބުކުރަނިވި، ހެއްދެވިފަރާތުގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމަށް ހެކިދޭ ހެއްދެވުމަކުން ތިމަންރަސްކަލާނގެ އޭތި ހެއްދެވީ ކޮންފަދައަކުންތޯއެވެ. މާތް ﷲ ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ޖަމަލުގެ ވާހަކަ ގެންނެވީ ޖަމަލަކީ ޢަރަބީންގެ އެންމެ މޮޅު، އެބައިމީހުންނަށް އެންމެ ބޮޑަށް މަންފާކޮށްދޭ ޖަނަވާރަށް ވާތީއެވެ. އެހެންކަމުން ޢަރަބީން އެއަށް ކިޔައި އުޅެނީ "ސަހަރާގެ ނައު" އެވެ. ފަހެ، އޭގެ އަޖާއިބުކުރަނިވި އުފެއްދުމަށް ތިބާ ބަލައިބަލާށެވެ. އޭގެ ވަރުގަދަކަމާ ގަދަފަދަކަމާއެކުވެސް އޭތި ކުޑަކުއްޖަކަށްވެސް ކިޔަމަންވެއެވެ. ސަތޭކަ ޖަމަލުގެ ޤާފިލާއެއް ގޮވައިގެން ކުޑަކުއްޖަކަށް ވެސް ދެވިދާނެއެވެ. ދެން، އަހަރުމެން އޭގެ މައްޗަށް ބަރު މުދާ އަރުވަން ބޭނުންވުމުން އޭތި އިށީނދެއެވެ. އަދި ވަރުގަދަ ޖަމާޢަތެއްގެ ބަޔަކަށް ނުއުފުލޭހާ ބަރު މުދަލާއިގެން ތެދުވެއެވެ. ދެން ކަރުހިއްކުމާއި، ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ މައްޗަށް އެތައް ދުވަހަކަށް ކެތްކުރުމާއި، ދިގު ރާސްތާއަށް ދަތުރުކުރުމާއި، ސަހަރާގެ ތެރޭގައި ހެދޭ ކޮންމެ ވައްތަރެއްގެ ގަހެއްވިޔަސް ކެއުން ފަދަ، އޭތި ހެއްދެވުމުގައި ވާ އަޖާއިބުކުރުވަނިވި އެތައް ކަމެކެވެ.

ނޯޓް