chapter

080

عَبَسَ وَتَوَلَّىٰٓ ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

އެކަލޭގެފާނު (އެބަހީ: محمد ގެފާނު) ހިތްޕުޅާނުވުމުގެ ގޮތް މޫނުފުޅުން ދައްކަވައި (އަނެއްފަރާތަށް) އެނބުރިވަޑައިގަތެވެ. (1)

ތަފްސީރު

އެކަލޭގެފާނު ހިތްޕުޅާނުވުމުގެ ގޮތް މޫނުފުޅުން ދައްކަވައި މޫނުފުޅު ދުރަށް އަނބުރައިލެއްވިއެވެ.

ނޯޓް

أَن جَآءَهُ ٱلْأَعْمَىٰ ﴿ ٢ ﴾

ތަރުޖަމާ

ލޯފަންމީހާ އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް އައުމުންނެވެ. (2)

ތަފްސީރު

ދީނުގެ ކަންކަމާމެދު ސުވާލު ދަންނަވަން ލޯފަން މީހާ އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް އައުމުންނެވެ. ތަފްސީރު ޢިލްމުވެރިން އިއްތިފާޤުވެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ހިތްޕުޅާނުވާ ގޮތް މޫނުފުޅުން ދައްކަވައި ދުރަށް އެނބުރިވަޑައިގަތީ ރަސޫލުﷲ ﷺ އެވެ. ލޯފަން މީހަކީ ޢަބްދުﷲ ބިން އުއްމުމަކްތޫމް رضي الله عنه އެވެ. ޣާއިބުގެ ކަލިމަ ﴿عَبَسَ وَتَوَلَّىٰٓ﴾ ގެންނަވާފައިވަނީ އެކަލޭގެފާނަށް އޯގާތެރިވެވޮޑިގެން، އެކަލޭގެފާނު މާތްކުރެއްވުމަށެވެ. އެހެނީ، ސީދާ ބަހުން އެކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ އެކަލޭގެފާނަށް ޢިތާބުކުރައްވައި عَبَسْتَ وَتَوَلَّيْتَ އޭ ވަޙީނުކުރައްވައެވެ. ސީދާ ބަހުން ޢިތާބުކުރުމުގައި ހަރުކަށިކަން އެކުލެވޭތީއެވެ. މި އާޔަތްތައް ބާވައިލެއްވި ސަބަބާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ އިންނެވީ ޤުރައިޝު ވަންހައިގެ ބޮޑުންނަށް (ޢުތުބާ، ޝައިބާ، އަބޫޖަހްލު، އަލްވަލީދު ބިން އަލްމުޣީރާ) އިސްލާމްދީނަށް ގޮވައިލެއްވުމުގައި މަޝްޣޫލުވެވަޑައިގެންނެވެ. އެކަލޭގެފާނު އެބައިމީހުން އިސްލާމްވުމަށް ދަހިވެތިވެ ވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ތަބަޢަވާ މީހުންވެސް އިސްލާމްވާނެ ކަމުގެ އުއްމީދުގައެވެ. އެކަލޭގެފާނު އެގޮތަށް މަޝްޣޫލުވެވަޑައިގެން އިންނަވަނިކޮށް، ލޯފަން ބޭކަލެއް ކަމުގައިވާ ޢަބްދުﷲ ބިން އުއްމުމަކްތޫމު رضي الله عنه ވަޑައިގެން ދެންނެވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ ﷺ އެވެ. އަހުރެންނަށް އިރުޝާދުދެއްވާށެވެ. އަދި މާތް ﷲ ކަލޭގެފާނަށް އުނގަންނަވައިދެއްވާފައިވާ އެއްޗަކުން އަހުރެންނަށް އުނގަންނަވައިދެއްވާށެވެ. އަދި އޭނާ މިސުވާލު ތަކުރާރުކުރެއްވިއެވެ. އޭރު ރަސޫލުﷲ ﷺ އިންނެވީ ޤައުމުގެ މީހުންނާއެކު މަޝްޣޫލުވެވަޑައިގެން ކަމެއް އޭނާއަށް އެނގިވަޑައި ނުގަންނަވައެވެ. އެހިނދު، އޭނާ ވަޑައިގަތުމުން ރަސޫލާ ﷺ އެކަމާ ހިތްޕުޅާ ނުވެގެން އަނެއް ފަރާތަށް މޫނުފުޅު އަނބުރައިލެއްވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު އަމިއްލަފުޅު ނަފްސަށް ވިދާޅު ވިއެވެ. މިބައިމީހުން ބުނާނެއެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް ތަބަޢަވަނީ ލޯފަންމީހުންނާއި، ދެރަނިކަމެތިންނާއި، އަޅުންނެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނުގެ މޫނުފުޅުން ހިތްޕުޅާނުވުމުގެ އަސަރު ފާޅުވިއެވެ. އަދި ޤުރައިޝުވަންހައިގެ ބޮޑުންނާ ދިމާއަށް އެނބުރިވަޑައިގެން ވާހަކަފުޅުދައްކަވަން ފެށްޓެވިއެވެ. އެހިނދު މާތް ﷲ މިއާޔަތްތައް ބާވައިލެއްވިއެވެ. ﴿عَبَسَ وَتَوَلَّىٰٓ * أَن جَآءَهُ ٱلْأَعْمَىٰ﴾ އެއަށްފަހު، ޢަބްދުﷲ ބިން އުއްމުމަކްތޫމު رضي الله عنه ވަޑައިގަންނަވާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އޭނާއަށް މާތްކޮށް ހިތްތަވައި މިފަދައިން ވިދާޅުވާ ކަމުގައި ވިއެވެ. "مَرْحَبًا بِمَنْ عَاتَبَنِي فِيهِ رَبِّي" (مسند الفردوس بمأثور الخطاب لإبي شجاع الديلمي، حديث: 6805) (އެމީހަކަށްޓަކައި ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ޢިތާބުގެބަސް ވަޙީކުރެއްވި މީހާއަށް މަރުޙަބާއެވެ.) އަދި އެކަލޭގެފާނު މަދީނާއިން ބޭރަށް ވަޑައިގަތް ދެފަހަރެއްގައި ޢަބްދުﷲ ބިން އުއްމު މަކްތޫމު ﷺ މަދީނާގެ ވެރިއަކަށް އިސްކުރެއްވިއެވެ. އޭނާއަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ ހިޖުރަކުރި މީހުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލެކެވެ. ދެން އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވަނީ

ނޯޓް

لِكُلِّ ٱمْرِئٍ مِّنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ ﴿ ٣٧ ﴾

ތަރުޖަމާ

އެއުރެންކުރެ ކޮންމެ މީހަކަށް، އެމީހަކު އަވަދިނެތި ކުރާނެކަމެއް އެދުވަހުން ވެއެވެ. (37)

ތަފްސީރު

އެދުވަހު ކޮންމެ އިންސާނަކަށްމެ އަނެކާ ދޫކޮށް އަވަދިނެތި ކުރާނެ ކަމެއް ވެއެވެ. އެހެން، ކަމުން އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސާ މެދު މެނުވީ އޭނާ ނުވިސްނާނެއެވެ. عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ ‏"‏يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حُفَاةً عُرَاةً غُرْلاً "‏‏.‏ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ النِّسَاءُ وَالرِّجَالُ جَمِيعًا يَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ قَالَ صلى الله عليه وسلم ‏"‏يَا عَائِشَةُ الأَمْرُ أَشَدُّ مِنْ أَنْ يَنْظُرَ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ‏"‏. (صحيح مسلم، كتاب الجنة وصفة نعيمها وأهلها، باب فَنَاءِ الدُّنْيَا وَبَيَانِ الْحَشْرِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ) (ޢާއިޝާ رضي الله عنها ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ ޙަދީޘުކުރައްވަނިކޮށް ތިމަންކަމަނާ އަޑުއެއްސެވީމެވެ. މީސްތަކުން މަޙްޝަރުކުރެވޭނީ ހުސްފަޔާ، ބަރަހަނާކޮށް، ޚިތާނުނުކުރެވި ވާ ޙާލުގައެވެ. ތިމަންކަމަނާ ދެންނެވީމެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ ﷺ އެވެ. ފިރިހެނުންނާ އަންހެނުން އެކުގައި އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް ބަލާ ޙާލުގައި ހެއްޔެވެ؟ އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. އޭ ޢާއިޝާ رضي الله عنها އެވެ! އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް ބަލާވަރަށްވުރެ އެދުވަހުގެ ކަންތައް ބޮޑުވާނެއެވެ.) (ޞަޙީޙު މުސްލިމް، ޙަދީޘު: 2859)

ނޯޓް