chapter

079

وَٱلنَّـٰزِعَـٰتِ غَرْقًا ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

ގަދަފަދަވެގެންވާ ގޮތުގައި (كافر ންގެ) ފުރާނަތައް ގެންދަވާ ملائكة ން ގަންދެއްވަމެވެ. (1)

ތަފްސީރު

މިތަނުގައި މާތް ﷲ ހުވައި ވަޙީކުރައްވާފައިވަނީ މަލާއިކަތުން ގަންދެއްވައެވެ. ރަޙްމަތުގެ މަލާއިކަތުންނާއި، ޢަޛާބުގެ މަލާއިކަތުންނާއި، ދުނިޔޭގެ ކަންކަމާއި، ޚަލްޤުތަކުންގެ ކަންކަން ހިންގަވާ މަލާއިކަތުން ގަންދެއްވައެވެ.

ނޯޓް

فَإِذَا هُم بِٱلسَّاهِرَةِ ﴿ ١٧ ﴾

ތަރުޖަމާ

ފަހެ، އެހާރުން އެންމެން ތިބޭހުށީ، އަލުން ދިރި، محشر ބިމުގައެވެ. (14)

ތަފްސީރު

އެހިނދު އެންމެހާ ޚަލްޤުތަކުން ބަލަބަލާ ތިބޭ ހާލު ބިންމަތީގައި ތިބޭނެއެވެ. ٱلسَّاهِرَة އަކީ ބިންމައްޗެވެ. އެބަހުގެ މުރާދަކީ މަޙްޝަރުގެ ބިމެވެ. އެއީ އަހަރުމެން މިހާރު މި ދިރިއުޅޭ ބިމެއް ނޫނެވެ. މާތް ﷲ މިފަދައިން ވަޙީކުރައްވާފައި ވާތީއެވެ. ﴿يَوْمَ تُبَدَّلُ ٱلْأَرْضُ غَيْرَ ٱلْأَرْضِ﴾ (އެދުވަހުން، ބިން އެހެން ބިމަކަށް، އަދި އުޑުތައް (އެހެން އުޑުތަކަކަށް) ބަދަލުކުރައްވާނެތެވެ.) އަންނަނިވި ޙަދީޘުގައި އައިސްފައިވާ ފަދައިންނެވެ. عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ "‏يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى أَرْضٍ بَيْضَاءَ عَفْرَاءَ كَقُرْصَةِ النَّقِيِّ لَيْسَ فِيهَا عَلَمٌ لأَحَدٍ"‏‏.‏ (صحيح مسلم، كتاب صفة القيامة والجنة والنار، باب فِي الْبَعْثِ وَالنُّشُورِ وَصِفَةِ الأَرْضِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ) (ސަހްލު ބްނު ސަޢުދުގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. ޤިޔާމަތް ދުވަހު މީސްތަކުން މަޙްޝަރުކުރައްވާނީ ކުރިން ބަޔަކު ފައި އަޅާފައިނުވާ، ފުށް ގުޅައެއް ފަދަ ހުދު ބިމަކަށެވެ. އެތަނުގައި އެއްވެސް މީހަކު އުޅުނުކަމުގެ ނިޝާނެއް ނުވާނެއެވެ.) (ޞަޙީޙު މުސްލިމް، ޙަދީޘު: 2790) ދެން މިވަނީ، ރަސޫލުﷲ ﷺ އަށް މުޝްރިކުންގެ ފަރާތުން ކުރިމަތިވެވަޑައިގަންނަވާ ދުއްތުރާތަކަށްޓަކައި އެކަލޭގެފާނުގެ ހިތްޕުޅު ހަމަޖައްސަވައިދެއްވުމުގެ ގޮތުން އަލްކަލީމު މޫސާ عليه السلام އާއި ޖައްބާރު ފިރުޢައުނުގެ ވާހަކަ ގެންނަވާފައެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވަނީ

ނޯޓް

وَأَهْدِيَكَ إِلَىٰ رَبِّكَ فَتَخْشَىٰ ﴿ ٢٢ ﴾

ތަރުޖަމާ

އަދި ކަލޭގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ حضرة އަށް އަހުރެން މަގު ދެއްކުމަށްވެސް މެއެވެ. އެއީ (އެކަލާނގެއަށް) ކަލޭ ބިރުވެތިވުމަށްޓަކައެވެ. (19)

ތަފްސީރު

އަދި އޯގާތެރިކަމާއެކު އޭނާއާއި ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާށެވެ. ކަލޭގެފާނު އޭނާއަށް ވިދާޅުވާށެވެ. ކާފިރުކަމުން ޠާހިރުވެ، އަދި ފާފަތަކުން ކަލޭގެ ނަފުސު ޠާހިރުކުރުގެ ޝައުޤުވެރިކަމެއް ކަލޭގެ ނެތް ހެއްޔެވެ؟ ކަލޭ މާތް ﷲ އަށް ތަޤްވާވެރިވެ، ކަލޭގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ އާއި އެކަލާނގެ މަތިވެރިކަން ދެނެގަތުމަށް ކަލެއަށް މަގުދެއްކެވުށެވެ. އެއީ، އެކަލާނގެ ޢުޤޫބާތަށް ބިރުވެތިވުމަށްޓަކައެވެ. އެކަލޭގެފާނު އޭނާއާ މުޚާޠަބުކުރައްވަން ފެށްޓެވީ ކަމެއް ހުށަހަޅުއްވަމުންނެވެ. ކަމަކަށް އަމުރުކުރައްވަމުންނެއް ނޫނެވެ. ﴿هَل لَّكَ إِلَىٰٓ أَن تَزَكَّىٰ﴾ ދެން، މަޑުމައިތިރިކަމާ އޯގާތެރިކަމާއެކު އޭނާއާ ވާހަކަދެއްކެވުން ކުރިއަށް ގެންދެވިއެވެ. އޭނާގެ ބޮޑާކަމާއި ޙައްދުފަހަނައަޅައި ދިއުން ދޫކޮށްލާތޯއެވެ. ﴿وَأَهْدِيَكَ إِلَىٰ رَبِّكَ﴾ މިއީ އެންމެ އޯގާތެރި، މަޑުމައިތިރި ގޮތުގައި ގޮވައިލައްވާފައިވާ ގޮވައިލެއްވުމެކެވެ. އޭގައި އެއްވެސް ހަރުކަށިކަމެއް ނެތެވެ. އަދި އޭނާއަށް ޝިރުކު ކުރުމާއި، ޖާހިލުކަމާއި، އަނިޔާވެރިކަމުގައި ޙައްދު ފަހަނައަޅައި ދިއުން ފަދަ އޭނާގެ ޣީރަތްތެރިކަން ހިލިގަންނަ ފަދަ އެއްވެސް ވާހަކަ އެއް އޭގައި ނެތެވެ. ފަހެ، މާތް ﷲ މޫސާ عليه السلام އަށް އަމުރުކުރެއްވީ އަނިޔާވެރިކަމުގައި ޙައްދު ފަހަނައަޅައި ގޮސްފައިވާ ޖައްބާރު ފިރުޢައުނަށްވެސް އޯގާތެރިކަމާ، މަޑުމައިތިރިކަމާއެކު ދީނަށް ގޮވައިލެއްވުމަށެވެ. އެއީ މާތް ﷲގެ މަގަށް ގޮވައިލުމުގައި އެންމެ ޙިކުމަތްތެރި އުސްލޫބެވެ. އޭނާއީ ކާފިރަކަށް ވީއިރުވެސް މެއެވެ. ވީއިރު، މުއުމިނަކަށް ކުށެއް ކުރެވުމުން، ދީނަށް ދަޢުވަތު ދިނުމުގައި އުޅުއްވާ ބައެއް ބޭފުޅުން އެކަން މަގުފުރެދުމާއި، ޝިރުކާއި، އިސްލާމްދީނު ބޭރުވުން ކަމުގައި ސިފަކުރެއްވުން އެއީ ކޮން ކަހަލަ ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ ޙިކްމަތްތެރިކަމުގެ މަގުން ހިނގުމަށް މާތް ﷲ އަހަރުމެން އެންމެންނަށް މަގު ދައްކަވާށިއެވެ. މިއާޔަތަކީ ޠާހާ ސޫރަތުގައި އައިސްފައިވާ މި ވަޙީބަސްފުޅުގެ ތަފްޞީލެވެ. ﴿فَقُولَا لَهُۥ قَوْلًا لَّيِّنًا لَّعَلَّهُۥ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَىٰ﴾ (ފަހެ، މަޑުމައިތިރި ބަހުން ތިޔަދެބޭކަލުން އޭނާއަށް ބަސް ވިދާޅުވާށެވެ! (އެއީ) އޭނާ ހަނދުމަކޮށް، ނުވަތަ ބިރުވެތިވޭތޯ އެކަމުގެ އުންމީދުގައެވެ.) މޫސާ عليه السلام އަށް މާތް ﷲ އެންގެވި ފަދައިން މަޑުމައިތިރިކަމާ، އޯގާތެރިކަމާއެކު އެކަލޭގެފާނު ފިރުޢައުނަށް ﷲގެ މަގަށް ގޮވައިލެއްވުމުން އޭނާ އެދުނީ އެކަލޭގެފާނުގެ ރަސޫލުކަން ތެދުކަމުގެ ފާޅުކަން ބޮޑު މުޢުޖިޒާތެއް ގެންނެވުމަށެވެ.

ނޯޓް

فَقَالَ أَنَا۠ رَبُّكُمُ ٱلْأَعْلَىٰ ﴿ ٢٧ ﴾

ތަރުޖަމާ

ފަހެ، އޭނާ ބުންޏެވެ. ތިމަންނާއީ، ތިޔަބައިމީހުންގެ އެންމެ މަތިވެރިވެގެންވާ ކަލާނގެއެވެ. (24)

ތަފްސީރު

ދެން ފިރުޢައުނު ފުރަގަސްދީ ހަރުފައަށް ފިލާން ހިނގައިގަތެވެ. އޭނާއަށް ހިނގުނުހާ ބާރަކަށް ހިނގައިފައެވެ. އޭނާއަށް ފެނުނު ކަންތަކުގެ ބިރުވެރިކަން ބޮޑުކަމުންނެވެ. ދެން އޭނާ ސިހުރުވެރިންނާއި، ސިފައިންނާއި، އޭނާއަށް ތަބަޢަވާ މީހުން އެއްކުރިއެވެ. އަދި އެންމެން ކުރިމަތީގައި ތެދުވެ ހުރެ، އޭނާގެ ދޮގުވެރި ފާފަވެރި ބަސް އޭނާ އެއްކުރި މީހުންނާ މުޚާޠަބުކޮށް ބޮޑާކަމާއެކު އިއްވިއެވެ. އަދި ބުންޏެވެ. ﴿أَنَا۠ رَبُّكُمُ ٱلْأَعْلَىٰ﴾ މާނައީ އަހުރެންނަށްވުރެ މަތީގައި އެއްވެސް ކަލަކު ނުވެއެވެ. އަދި އަހުރެންގެ ރަސްކަމާ ވެރިކަމުގައި އަހުރެންނަށް ވާދަކުރަން، މޫސާ عليه السلام އެ ދަޢުވާކުރައްވާ ފަދައިން، އިލާހަކު ނުވެއެވެ. ނުކިޔަމަންތެރިކަމުގައި ޙައްދު ފަހަނައަޅާފައިވާ ފިރުޢައުނު އެވާހަކަ ބުނީ އޭނާގެ ޤައުމުގެ މީހުންގެ ބުއްދިއާ ކުޅެ އެބައިމީހުން ހައްލައިލުމަށެވެ. ﴿فَٱسْتَخَفَّ قَوْمَهُۥ فَأَطَاعُوهُ﴾ (ފަހެ، އޭނާ (އެބަހީ: ފިރްޢައުނު) އޭނާގެ ޤައުމުގެމީހުން ހައްލައިލިއެވެ. ދެން އެއުރެން އޭނާޔަށް ކިޔަމަންވޫއެވެ.) އަދި އެބައިމީހުން އޭނާގެ އިލާހުކަން ޤަބޫލުކުރިއެވެ. އެ ފާފަވެރި ދޮގު ވާހަކައަށްފަހު އޭނާގެ ނުބައި ނިމުން އައިގޮތް ބަޔާންކުރައްވަމުން މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ

ނޯޓް

أَخْرَجَ مِنْهَا مَآءَهَا وَمَرْعَىٰهَا ﴿ ٣٤ ﴾

ތަރުޖަމާ

އެ ބިމުގެ ފެނާއި، ފަތްޕިލާވެލި، އެ ބިމުން ނެރުއްވިއެވެ. (31)

ތަފްސީރު

ބިމުން އެބިން ފަޅާލާފައި ނުކުންނަ ފެން އާރުތައް ނެރުއްވިއެވެ. އަދި ކޯރުތައް ހިންގެވިއެވެ. އަދި އެފެނުން އިންސާނުންނާއި ޖަނަވާރުތައް ކެއުމަށް ދަނޑުގޮވާމާއި، ހުއި ނެރުއްވިއެވެ. އުޑުން ވެހޭ ވާރޭގެ އަޞްލަކީ ބިމުގެ ފެންކަން މިއާޔަތުން ފާޅުކޮށް އެނގެއެވެ. އެހެނީ، ވާރޭ ފެން އުފެދެނީ، އިރުގެ ދޯދީގެ ހޫނުން ކަނޑުތަކުން އާތްވަށް އަރައިގެންދާ ފެނުން ވިލާތައް އުފެދި، އެވިލާތަކުގައިވާ ފެން ވާރޭގެ ގޮތުގައި ބިމަށް އޮހިގެންނެވެ. ވާރެއަކީ މާތް ﷲ އެކަލާނގެ އަޅުތަކުންނަށް ދެއްވާ ރަޙްމަތުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ "އިލާހީ ޑިސެލިނޭޝަން" ކަމުގައި މެނުވީ ނުވެއެވެ. އެބައިމީހުން ބުރަ މަސައްކަތްކުރުމާ، ވަރުބަލިވުމާ ނުލައެވެ. ވާރެއަކީ ބިމުން އަންނަ އެއްޗެއްކަން ކަށަވަރެވެ. މާތް ﷲ މިފަދައިން ވަޙީކުރައްވާފައި ވާތީއެވެ. ﴿أَخْرَجَ مِنْهَا مَآءَهَا﴾ މާނައި ބިމުގެ ފެން އެބިމުން ނެރުއްވިއެވެ. އަދި ޤުރްއާނާއި، ސައިންސުން ސާބިތުވާ ޙަޤީޤަތްތަކާ ދެމެދު އެއްވެސް އަރައިރުމެއް ނެތެވެ. ފަހެ، ވާރޭ ވެހެނީ އާތްވަށް އަރައިގެންދާ ފެނުން އުފެދޭ ވިލާތަކުންނެވެ. ފަހެ، ލޮނުފެނުން މީރު ފެން ނެރުއްވި ރަސްކަލާނގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަމާއެވެ.

ނޯޓް