chapter

073

يَـٰٓأَيُّهَا ٱلْمُزَّمِّلُ ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

އޭ ފޭރާންތައް (ގައިކޮޅުގައި) އޮޅުއްވައިގެން އޮންނެވި ކަލޭގެފާނެވެ! (1)

ތަފްސީރު

ނޯޓް

أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ ٱلْقُرْءَانَ تَرْتِيلًا ﴿ ٤ ﴾

ތަރުޖަމާ

ނުވަތަ އެޔަށްވުރެ އިތުރުކޮށްލައްވާށެވެ! އަދި ލަސްލަހުން قرآن ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ! (4)

ތަފްސީރު

ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގައި އައިސްފައި ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ އެކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް އަޅުކަންކުރައްވަން ޙިރާ ފަރުބައިދައިގެ ހޮހޮޅައިގައި އިންނަވަނިކޮށް، ޖިބްރީލު عليه السلام އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ވަޑައިގެން، އެކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ޤުރްއާނުން ބާވައިލެއްވި ފުރަތަމަ އާޔަތް ކަމުގައިވާ ﴿ٱقْرَأْ بِٱسْمِ رَبِّكَ ٱلَّذِى خَلَقَ﴾ (ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ އިސްމުފުޅުން ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ! އެކަލާނގެއީ (ހުރިހާ ތަކެއްޗެއް) ހެއްދެވި ރަސްކަލާނގެއެވެ.) ބާވައިލެއްވުމުން، އެކަލޭގެފާނުގެ ހިތްޕުޅު ބާރަށް ތެޅޭ ޙާލު ޚަދީޖާ رضي الله عنهما ގެ އަރިހަށް ވަޑައިގަތެވެ. އަދި އެކަމަނާއަށް ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި ފޭރާންކޮޅު އޮޅުއްވާށެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި ފޭރާންކޮޅު އޮޅުއްވާށެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަމިއްލަފުޅު ނަފުސުގެ މައްޗަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ބިރުފުޅުގަންނަމެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނަށް ދިމާވި ކަންތައް އެކަމަނާއަށް ކިޔައިދެއްވިއެވެ. ދެން އެކަމަނާ އެކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި ފޮތިގަނޑެއް އޮޅައިލެއްވިއެވެ. ދެން މާތް ﷲ އަލްމުއްޒައްމިލު ސޫރަތް ބާވައިލެއްވިއެވެ. (މިތަނުގައި ދަންނަވާލެވިފައި މިވަނީ ޙަދީޘުގެ ޚުލާޞާއެއް. މި ދިގު ޙަދީޘު އެކުގައި ވިދާޅުވުމަށް ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީ، ޙަދީޘު: 3 (صحيح البخاري، كتاب الوحي، باب -3) ބައްލަވާ) ސޫރަތް ފަށްޓަވާފައި މިވަނީ ރަސޫލުﷲ ﷺ އަށް އޯގާތެރިކަމާއި ގާތްކަން އެކުލެވޭ ނިދާއަކުން ގޮވައިލައްވަމުންނެވެ. މުޚާޠަބު ކުރެވޭ މީހާއާ މެދު ނުރުހުން ފާޅުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި އޯގާވެރިކަމާއެކު މުޚާޠަބުކުރަން ޢަރަބިން ބޭނުންނަމަ، މުޚާޠަބުކުރެވޭ މީހާ ހުރި ޙާލާ ގުޅޭ ސިފައަކުން އޭނާއަށް ގޮވައިލުމަކީ ޢަރަބިން ކުރާ ކަމެކެވެ. މިސާލަކަށް، قم يا عجلان (އޭ އަވަސް އަރައިގެން އުޅޭ މީހާއެވެ. ތެދުވާށެވެ.) يا ندمان (އޭ ކުރެވުނު ކަންތަކާމެދު ދެރަވެފައި ހުރި މީހާއެވެ.) ޢަލީ رضي الله عنه، ފާޠިމާ رضي الله عنها ދެކެ ކޯފާވެގެން މިސްކިތުގައި އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވުމުން އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިކަށީގައި ހިރަފުސް ހުއްޓައި ރަސޫލުﷲ ﷺ އެކަލޭގެފާނަށް قم أبا تراب (އޭ ހިރަފުހުގެ ވެރިޔާއެވެ. ތެދުވާށެވެ.) ގޮވައިލެއްވި ފަދައިންނެވެ. އެނަންވީ ޢަލީ رضي الله عنه އެންމެ ލޯބިވެވަޑައިގަންނަވާ ނަންފުޅު ކަމުގައެވެ. އެހެންކަމުން މިތަނުގައި މާތް ﷲ، ރަސޫލާ ﷺ ހުންނެވި ސިފަފުޅުން އެކަލޭގެފާނަށް ﴿يَـٰٓأَيُّهَا ٱلْمُزَّمِّلُ﴾ އޭ ވަޙީކުރައްވައި މުޚާޠަބުކުރެއްވީ އޯގާތެރިވެވޮޑިގަތުމުގެ ގޮތުންނެވެ. މާނައީ: އޭ ގައިކޮޅުގައި ފޭރާންކޮޅު އޮޅުއްވައިގެން ހަމަހިމޭންކަމާ އަރާމުގައި އޮންނެވި ކަލޭގެފާނެވެ. ހީވާގިކަމާއެކު ތެދުވެވަޑައިގަންނަވާށެވެ. އަދި ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް އަޅުކަންކުރެއްވުމުގައި ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކުރައްވާށެވެ. ގައިކޮޅުގައި ފޭރާންކޮޅު އޮޅުއްވައިގެން އޮންނެވުން ދޫކޮށްލައްވާފައި، ރޭއަޅުކަމުގައި ހީވާގިވެވަޑައިގަންނަވާށެވެ. ފަހެ، ރޭގަނޑުން ކުޑަވަގުތުކޮޅެއްގައި މެނުވީ ރޭއަޅުކަން ކުރައްވާށެވެ. ނުވަތަ ރޭގަނޑުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައިގައެވެ. ނުވަތަ އެއަށްވުރެ މަދުކުރައްވައި ތިންބައިކުޅަ އެއްބައިގައެވެ. ނުވަތަ ތިންބައިކުޅަ ދެބަޔަށް އިތުރުކުރައްވާށެވެ. އަދި މަޑުމައިތިރިކަމާއެކު ވިސްނައި ފިކުރުކުރައްވާ ޤުރްއާނުގެ އާޔަތްތައް ކަލޭގެފާނުގެ ނަމާދުގައި ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ.

ނޯޓް

وَذَرْنِى وَٱلْمُكَذِّبِينَ أُو۟لِى ٱلنَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيلًا ﴿ ١١ ﴾

ތަރުޖަމާ

އަދި ފައިސާވެރި، ދޮގުކުރާމީހުން، ކަލޭގެފާނު ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް ދޫކޮށްލައްވާށެވެ! އަދި ކަލޭގެފާނު ކުޑަވަގުތުކޮޅަކަށް އެއުރެންނަށް مهلة ދެއްވާށެވެ! (11)

ތަފްސީރު

މުޙައްމަދު ﷺ އެވެ! މުއްސަނދި ފައިސާވެރިންގެ ތެރެއިން ތިމަންރަސްކަލާނގެ އާޔަތްތައް ދޮގުކުރާ މީހުން، ކަލޭގެފާނު ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް ދޫކޮށްލައްވާށެވެ. ފަހެ، އެބައިމީހުން ނުބައިކަމުން ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކަލޭގެފާނަށް ފުދެއެވެ. ކަލޭގެފާނު އެބައިމީހުންނަށް ހިނދުކޮޅަކަށް މުހުލަތު ދެއްވާށެވެ. ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެބައިމީހުންނަށް ހައްދަވާ ގޮތް ފެނިވަޑައިގަންނަވަންދެނެވެ. މި އުސްލޫބަކީ އިންޒާރާއި ވަޢީދުގެ އުސްލޫބެވެ. ފަހެ، މާތް ﷲއާ އެބައިމީހުންނާ ދެމެދު ހުރަސްއެޅޭނެ އެއްވެސް ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެއީ އަނިޔާވެރިންނަށް އިންޒާރު ދިނުމުގައި ޢަރަބީން ބޭނުންކުރާ އުސްލޫބެކެވެ. އެބައިމީހުން ބުނެއުޅެއެވެ. "اتركني أنتقم لك منهم" (ތިބާއަށް އެބައިމީހުންގެ ކިބައިން ބަދަލުހިފުމަށް އަހުރެންނަށް އެބައިމީހުން ދޫކޮށްލާށެވެ.) މާތް ﷲގެ ޖަބަރޫތާއި ކިބްރިޔާވަންތަކަމުގެ ކުރިމަތީގައި އެނިކަމެތިންނަށް ކުރެވޭނީ ކޮން ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ ހަމަކަށަވަރުން މާތް ﷲ އެބައިމީހުންނަށް މުހުލަތުދެއްވިއެވެ. ދެން ބަދުރު ހަނގުރާމައިގައި އެބައިމީހުންގެ ބޮޑުން ޤަތުލުކުރެއްވިއެވެ. އެބައިމީހުންގެ ވެރިޔާ އަބާއްޖަވެރި ކާފިރު އަބޫޖަހުލު ވެސް އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. އެއީ އަވަސް ޢަޛާބެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ އިންތިޒާރުގައިވާ ޢަޛާބު މާ ވަރުގަދަވެފައި ހިތިކަން ބޮޑުވާނެއެވެ. ދެން އެންނަ ވަޙީބަސްފުޅުގައި އިޝާރާތްކުރައްވަނީ އެކަމަށެވެ.

ނޯޓް

۞ إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَىٰ مِن ثُلُثَىِ ٱلَّيْلِ وَنِصْفَهُۥ وَثُلُثَهُۥ وَطَآئِفَةٌ مِّنَ ٱلَّذِينَ مَعَكَ ۚ وَٱللَّهُ يُقَدِّرُ ٱلَّيْلَ وَٱلنَّهَارَ ۚ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ ۖ فَٱقْرَءُوا۟ مَا تَيَسَّرَ مِنَ ٱلْقُرْءَانِ ۚ عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْضَىٰ ۙ وَءَاخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِى ٱلْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ ٱللَّهِ ۙ وَءَاخَرُونَ يُقَـٰتِلُونَ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ ۖ فَٱقْرَءُوا۟ مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ ۚ وَأَقِيمُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُوا۟ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَقْرِضُوا۟ ٱللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا ۚ وَمَا تُقَدِّمُوا۟ لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا ۚ وَٱسْتَغْفِرُوا۟ ٱللَّهَ ۖ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌۢ ﴿ ٢٠ ﴾

ތަރުޖަމާ

ކަލޭގެފާނާއި، ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައިވާ މީހުންކުރެ ބަޔަކު، ރޭގަނޑުގެ ތިންބައިކުޅަ ދެބަޔަށްވުރެ މަދުންނާއި، އެ ރޭގަނޑުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައިގައާއި، އަދި އެ ރޭގަނޑުގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައިގައި، ރޭއަޅުކަން ކުރެއްވުމަށް ތިއްބަވާކަން ހަމަކަށަވަރުން، ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެންވެތެވެ. އަދި ރޭގަނޑާއި، ދުވާލުގެ ވަގުތުތައް މިންވަރު ކުރައްވަނީ اللَّه އެވެ. މުޅި ރޭގަނޑު، ރޭއަޅުކަމުގައި قائم ވެ ތިބުމަށް ތިޔަބައިމީހުންނަށް ކުޅަދާނަވެގެން ނުވާނެކަން އެކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެންވެތެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް އެކަން عفو ކުރައްވައި ލުއިކުރައްވައިފިއެވެ. ފަހެ، قرآن ން ފަސޭހަވީ މިންވަރެއް ތިޔަބައިމީހުން ކިޔަވާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ބަލިމީހުން ވާނޭކަމާއި، އަދި އަނެއްބަޔަކު اللَّه ގެ فضل ވަންތަކަން އެދިގެން ބިމުގައި ދަތުރުފަތުރުކުރާކަމާއި، އަދި އަނެއްބަޔަކު اللَّه ގެ މަގުގައި ހަނގުރާމަ ކުރާކަން އެކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެންވެތެވެ. ފަހެ، އެ قرآن ން ފަސޭހަވީ މިންވަރެއް ތިޔަބައިމީހުން ކިޔަވާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން ނަމާދު قائم ކުރާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން زكاة ދޭށެވެ! އަދި ރިވެތިވެގެންވާ ދަރަނިދިނުމަކުން ތިޔަބައިމީހުން اللَّه އަށް ދަރަނިދޭށެވެ! (އެބަހީ: اللَّه އަށްޓަކައި ހޭދަކުރާށެވެ!) އަދި ހެޔޮކަމުގެ ތެރެއިން، ތިޔަބައިމީހުންގެ އަމިއްލަ نفس ތަކަށްޓަކައި އިސްކުރާ ކޮންމެ ކަމެއްގެ ثواب، اللَّه ގެ حضرة ގައި ހެޔޮކަން ބޮޑުވެގެންވާތީއާއި، އަދި ދަރުމަ ބޮޑުވެގެންވާތީ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ފެންނާނެތެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން اللَّه ގެ حضرة ން ފާފަފުއްސެވުމަށް އެދޭށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه އީ، ގިނަގިނައިން ފާފަފުއްސަވާ، رحيم ވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ. (20)

ތަފްސީރު

މުޙައްމަދު ﷺ އެވެ! ކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބުންނާއެކު ކަލޭގެފާނު ރޭގަނޑުގެ ތިންބައިކުޅަ ދެބަޔަށްވުރެ މަދުން، ބައެއް ފަހަރު ތިންބައިކުޅަ އެއްބައިގައި، މާތް ﷲއަށް ކިޔަމަންތެރިކަން އަދާކުރެއްވުމާއި، އެކަލާނގެ ރުއްސެވުން ހޯއްދެވަށް ރޭއަޅުކަން ކުރައްވާކަން ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގަންނަވައެވެ. ﴿وَٱللَّهُ يُقَدِّرُ ٱلَّيْلَ وَٱلنَّهَارَ﴾ ތިޔަބައިމީހުން ރޭގަނޑު ރޭއަޅުކަމުގައި ހޭދަކުރާ މިންވަރު މާތް ﷲ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެން ވެއެވެ. ﴿عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ﴾ ތިޔަބައިމީހުންނަށް މުޅިރޭ، ނުވަތަ ރޭގަނޑުގެ ބޮޑު ބައި ރޭއަޅުކަމުގައި ހޭދަކުރުމަށް ކުޅަދާނަ ނުވާނޭކަން އެކަލާނގެ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެން ވެއެވެ. އެހެންކަމުން، އެކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ރަޙުމްކުރައްވައި ލުއިކުރައްވައިފިއެވެ. ﴿فَٱقْرَءُوا۟ مَا تَيَسَّرَ مِنَ ٱلْقُرْءَانِ﴾ އެހެންކަމުން، ތިޔަބައިމީހުން ކުޅަދާނަވީ ވަރަކަށް ރޭއަޅުކަންކޮށް، ދަމުނަމާދުކުރާށެވެ. އަދި ނަމާދުގައި ތިޔަބައިމީހުންނަށް ފަސޭހަވީ މިންވަރެއް ކިޔަވާށެވެ. ނަމާދަށް ކިޔެވުމޭ ވަޙީކުރެއްވީ ޤުރްއާން ކިޔެވުމަކީ ނަމާދުގެ ރުކުނެއް ކަމުގައި ވާތީއެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް t ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺގެ އަޞްޙާބުންގެ މައްޗަށް ރޭއަޅުކަން ފަރުޟު ނޫންކަމަށް ނިންމަވައި، އެއީ އެބޭކަލުންނަށް ތަޠައްވުޢަކަށް ވިއެވެ. އަދި އެކަން ރަސޫލުﷲ ﷺގެ މައްޗަށް ފަރުޟެއްގެ ގޮތުގައި ދެމިއޮތެވެ. ދެން މިދެއްވި ލުއިގެ ޙިކުމަތް ބަޔާންކުރައްވަމުން މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ ﴿عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْضَىٰ ۙ وَءَاخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِى ٱلْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ ٱللَّهِ ۙ وَءَاخَرُونَ يُقَـٰتِلُونَ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ﴾ ބަލީގެ ސަބަބުން ރޭއަޅުކަން ނުކުރެވޭނެ މީހުންނާއި، ދަތުރުމަތީގައި ވީ މީހާ، އޭނާ އާމްދަނީ ހޯދަން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ސަބަބުން އޭނާއަށް ރޭއަޅުކަން ކުރަން އުނދަގޫވާތީ އެކަމަށް ކުޅަދާނަ ނުވާނެ މީހުން ވާނެކަން އެކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެން ވެއެވެ. އަދި މާތް ﷲގެ ދަޢުވަތު ފެތުރުމަށާއި، އެކަލާނގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރުމަށް ނުކެމެތިބި މުޖާހިދުންވެސް މެއެވެ. ފަހެ، އެބައިމީހުންނަށް ރޭއަޅުކަން ނުކުރެވޭނެއެވެ. ޢަދުއްވުންނާއި ހަނގުރާމަކުރުމުގަ ދުވާލުގެ ވަގުތު ބުރަކޮށް މަސައްކަތްކޮށްފައި ވާތީއެވެ. ﴿فَٱقْرَءُوا۟ مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ﴾ އެހެންކަމުން، ފަސޭހަވީ މިންވަރަކަށް ތިޔަބައިމީހުން ނަމާދުކުރާށެވެ. ﴿وَأَقِيمُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُوا۟ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَقْرِضُوا۟ ٱللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا﴾ ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ފަރުޟުކުރެވިފައިވާ ފަސް ނަމާދު އަދާކުރާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ މުދަލުން ޒަކާތް ނެރޭށެވެ. އަދި ހެޔޮކަމާއި، އިޙްސާންތެރިކަމުގެ މަގުގައި ޞަދަޤާތްކުރާށެވެ. ﴿وَمَا تُقَدِّمُوا۟ لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا﴾ އަދި މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް ކިޔަމަންވުމުގެ ގޮތުންނާއި، އެކަލާނގެ ރުއްސެވުން އަދައިގެން ތިޔަބައިމީހުން ހެޔޮކަންކަމަށް ހޭދަކުރާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުން ކުޅަ ހެޔޮކަމުގެ ދަރުމައާއި އަޖުރު ގުނަގުނައަށް އިތުރުކުރައްވާފައި އެކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ދެއްވާނެއެވެ. ﴿وَٱسْتَغْفِرُوا۟ ٱللَّهَ ۖ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌۢ﴾ ތިޔަބައިމީހުން ހުރިހާ ޙާލެއްގައި ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ފާފަފުއްސެވުމަށް އެދި ދަންނަވާށެވެ. ފަހެ، އިންސާނާއަށް ހެޔޮ ޢަމަލުކުރުމުގައި ފަރުވާކުޑަ ނުކުރެވެނީ، އަދި ފާފައަށް އަރައިނުގަނެވެނީ މަދު ފަހަރަކުއެވެ. އަދި މާތް ﷲއީ ގިނަގިނައިން ފާފަފުއްސަވާ، ތަނަވަސް ރަޙްމަތުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنه ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި، ރޭއަޅުކަން ރަސޫލުﷲ ﷺ ގެ މައްޗަށާއި، އެކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބު ބޭކަލުންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެފައި އޮތްކަމާއި، ފަހުން މުއުމިނުންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެފައި އޮތުން ނަސްޚުކުރައްވައި، ހަމައެކަނި ރަސޫލުﷲ ﷺ ގެ މައްޗަށް ފަރުޟެއްގެ ގޮތުގައި އެކަން އޮތްކަން މިއާޔަތުން ގާތްގަނޑަކަށް ސާބިތުވެއެވެ. އިސްލާމްދީނުގެ ދަޢުވަތު ފެށިގެން އައިއިރު ރޭގަނޑުގެ ގިނަ ގަޑިތަކެއްގައި، ތިންބައިކުޅަ އެއްބަޔަށްވުރެ ގިނަ، ތިންބައިކުޅަ ދެބަޔަށް ވުރެ މަދު ވަގުތުގައި ރޭއަޅުކަން ކުރުމަށް އެބައިމީހުންނަށް އަމުރުކުރެއްވިއެވެ. އެހެނީ، ރޭއަޅުކަންކޮށް، ޛިކުރުކުރުމާއި، ނަމާދުކުރުމާއި، ޤުރްއާން ކިޔެވުމާއި، އިސްތިޣުފާރުކުރުން ފަދަ ތަފާތު އަޅުކަމުން ރޭތައް އިޙްޔާކުރުމަކީ އެބައިމީހުންގެ ހަށިގަނޑު ވަރުގަދަކޮށް، ރޫހު ސާފުކޮށް، އުނދަގޫ ދިރިއުޅުމަށް އެބައިމީހުން އާދަކޮށްދޭ، މުއްސަނދިން ދިރިއުޅޭ ފަސޭހަ، އަރާމު ދިރުއުޅުމާއި އެބައިމީހުން ދުރުކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. މާތް ﷲ އެބައިމީހުންނަށް އެ ތަކުލީފު ޖެއްސެވީ އައު ދަޢުވަތުގެ ބުރައާއި، އިސްލާމްދީން ފެތުރުމުގައި ކުރިމަތިވާ އުނދަގޫތަކަށް ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ރޫޙާނީ ގޮތުން އެބައިމީހުން ތައްޔާރުކުރެއްވުމަށެވެ. އެބައިމީހުން ރަށްތަކާއި ޤައުމުތައް ފަތަޙަކުރީ އެހެންވެގެންނެވެ. އެއީ، ފިރިހެނުން އުފައްދައި، ބަޠަލުން ތައްޔާރުކުރުމުގައި ހާދަހާ މަތިވެރި ތަރުބިއްޔަތެކެވެ.

ނޯޓް