-

-

އެދޭމީހަކު (ފުރައްސާރައިގެގޮތުން) عذاب އަކަށްއެދި ގޮވިއެވެ. (އެއީ) كافر ންނަށްޖެހޭނޭ عذاب އެކެވެ. އުޑުތަކުގެ ވެރި اللَّه ގެ حضرة ން އަންނަ عذاب ދުރުކޮށްދޭނޭ ހަމައެކަކުވެސް ނުވެތެވެ. (1-3)

މިސޫރަތުގެ ކުރީކޮޅު ބާވައިލެއްވީ ޢަޛާބު އަވަސްކުރެއްވުމަށް އެދޭ މައްކާގެ މުޝްރިކުންގެ މޮޔައިންނާ ބެހޭ ގޮތުންނެވެ. ސުވާލުކުރި މީހަކީ ޤުރައިޝު ވަންހައިގެ އެންމެ ޖައްބާރު، ނުލަފާކަމުގައި ޙައްދުފަހަނައަޅައި ގޮސްފައިވާ ބޮޑެއް ކަމުގައިވާ އައްނަޟްރު ބްނުލް ޙާރިޘްއެވެ. މާނައީ: ޢިއްޒަތްތެރިކަމާއި މަތިވެރިވަންތަކަމުގެ ވެރި ރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުން އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތި އޭނާއަށާއި އޭނާގެ ޤައުމަށް އަންނާނޭ ޢަޛާބަކަށް އެދި މައްކާގެ ކާފިރުންގެ ތެރެއިން މީހަކު ގޮވިއެވެ. އެ ޢަޛާބު އަތުވެއްޖެނަމަ ދުރުނުކުރައްވާނެއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، އެއީ އެންމެ މަތިވެރިވަންތަ ރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުން އަންނަ ޢަޛާބަކަށް ވާއިރު، އޭނާ އެޢަޛާބަށް އެދެނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟ މާތް ﷲގެ މަތިވެރިކަމާ ކީރިތިކަމާ މެދު އޭނާ ބިރުވެތިނުވަނީ ހެއްޔެވެ؟ ﴿مِّنَ ٱللَّـهِ ذِى ٱلْمَعَارِجِ﴾ އެ ޢަޛާބު އަންނަނީ އެކަލާނގެ އަމުރުފުޅުތަކާ، ވަޙީޢާއެކު މަލާއިކަތުން އަރައި ފައިބާ މަގުތަކުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުންނެވެ.

ފަންސާސްހާސް އަހަރުގެ މިންވަރުގެ ދުވަހެއްގައި، ملائكة ންނާއި، جبريل ގެފާނު، އެކަލާނގެ حضرة އަށް އަރާވަޑައިގަންނަވާނެތެވެ. (4)

މިތާނގައި މިވަނީ ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ ދިގުކަން އަންވާފައެވެ. މާނައީ ދުނިޔޭގެ އަހަރުން ފަންސާސް ހާސް އަހަރުގެ ދިގުމިނުގެ ޤިޔާމަތް ދުވަހުގައި މަލާއިކަތުންނާއި، އެބޭކަލުންގެ ރައީސު ޖިބްރީލުލް އަމީން عليه السلام ، ބިމުން ޢަރުޝިއާ ހަމައަށް އަރައިވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެހެންކަމުން އެހެން އާޔަތެއްގައި އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވަނީ ﴿مِّمَّا تَعُدُّونَ﴾ (ތިޔަބައިމީހުން ގުނައި ޢަދަދުކުރާ އަހަރުތަކުން) އެއީ ދުނިޔޭގެ ދުވަހުންނެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنه ވިދާޅުވިއެވެ. "އެއީ ޤިޔާމަތް ދުވަހެވެ. މާތް ﷲ ވަނީ އެދުވަސް ކާފިރުންނަށް ފަންސާސް ހާސް އަހަރުގެ މިންވަރަށް ދިގުކުރައްވާފައެވެ. ދެން އެބައިމީހުން ނަރަކައަށް ވަދެ ޤަރާރުވާނެއެވެ." عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ، قَالَ: قِيلَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَوْمًا كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ، مَا أَطْوَلَ هَذَا الْيَوْمَ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، إِنَّهُ لَيُخَفَّفُ عَلَى الْمُؤْمِنِ، حَتَّى يَكُونَ أَخَفَّ عَلَيْهِ مِنْ صَلَاةٍ مَكْتُوبَةٍ يُصَلِّيهَا فِي الدُّنْيَا". (مسند أحمد، ج: 18، ص: 246) (އަބޫސަޢީދު އަލްޚުދްރީ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ އަށް ދެންނެވުނެވެ. ފަންސާސް ހާސް އަހަރުގެ މިންވަރުގެ ދުވަހެއް! އެއީ ހާދަހާ ދިގު ދުވަހެކެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ނަފުސު އެކަލާނގެ ބާރުވެރިކަމުގެ ދަށުގައިވާ ރަސްކަލާނގެ ގަންދެއްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން މުއުމިނާއަށް ލުއިކޮށްދެއްވާނެއެވެ. އޭނާ ދުނިޔޭގައި އަދާކުރާ ފަރުޟު ނަމާދަކަށް ވުރެ ލުއިވަންދެނެވެ.") (މުސްނަދު އަޙްމަދު، ޙަދީޘު: 11717)

ފަހެ، ކަލޭގެފާނު ރިވެތިވެގެންވާ ކެތްކުރެއްވުމަކުން ކެތްކުރައްވާށެވެ! (5)

އެބައިމީހުންގެ ފުރައްސާރައަށާއި، މަލާމާތަށާއި، ކަލޭގެފާނު ދޮގުކުރުމަށް ކަލޭގެފާނު ކެތްކުރައްވާށެވެ.

ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެން އެދުވަސް ދެކެނީ، ދުރުވެގެންވާ ކަމަށެވެ. (6)

-

އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ދެކެވޮޑިގަންނަވަނީ، އެދުވަސް ގާތްކަމުގައެވެ. (7)

އެ ފާފަވެރިން، އަލުން ދިރުއްވައި ޙިސާބު ބައްލަވާނޭކަން ޤަބޫލުކުރަން ދެކޮޅުހަދާތީ، ޢަޛާބު އައުމަކީ ނުވާނޭ ކަމެއް ކަމުގައި އެބައިމީހުން ދެކެއެވެ. އެއީ ވުން މުސްތަޙީލު ކަމެއް ކަމުގައި އެބައިމީހުން ޤަބޫލުކުރެއެވެ. ތިމަންރަސްކަލާނގެ ދެކެނީ އެއީ ކައިރީގައިވާ ދުވަހެއް ކަމުގައެވެ. އެހެނީ، އަންނަ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ކައިރީގައިވާ އެއްޗެކެވެ. ﴿وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِٱلْعَذَابِ وَلَن يُخْلِفَ ٱللَّـهُ وَعْدَهُۥ﴾ (އެއުރެން ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން ޢަޛާބު އަވަސްވުމަށް އެދޭނެތެވެ. އަދި اللَّه، އެކަލާނގެ ވަޢުދުފުޅަކާ ޚިލާފުވެވޮޑިއެއް ނުގަންނަވާނެތެވެ.) މިއާޔަތުގައި މިވަނީ މުޝްރިކުން ޢަޛާބު އަވަސްކުރަން އެދޭތީ ރަސޫލުﷲ ﷺ ގެ ހިތްޕުޅު ހަމަޖައްސަވައިދެއްވާފައެވެ. އެއީ އެބައިމީހުން ޢަޛާބަށް އެދެމުން ދިޔައީ ފުރައްސާރައާއި މަލާމާތުގެ ގޮތުން ކަމުގައި ވާތީއެވެ. ޙައްޖު ސޫރަތުގެ އާޔަތުގައި ﴿كَأَلْفِ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ﴾ އޭ ވަޙީކުރައްވާފައި ވާއިރު މިތަނުގައި ﴿فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ﴾ އޭ ވަޙީކުރެއްވީ ކީއްވެގެންހޭ މީހަކު ސުވާލުކޮށްފިނަމަ ޖަވާބަކީ މިތާނގައި ދައްކަވާފައި މިވަނީ ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ ވާހަކައެވެ. އެދުވަހުގެ ދިގުމިނަކީ ފަންސާސް ހާސް އަހަރެވެ. އެހެންކަމުން އެވާހަކަ ގެންނަވާފައިވަނީ އަދަދު ކަނޑައެޅި ކަށަވަރުވެގެންވާ ގޮތަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ޙައްޖު ސޫރަތުގެ އާޔަތުގައި، އެބައިމީހުން ޢަޛާބު ލަސްވެގެން އުޅުމުން އެބައިމީހުންނަށް އެންގެވީ އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ދުވަހަކީ އިންސާނުންގެ ދުވަސް ފަދަ ދުވަހެއް ނޫންކަމުގައެވެ. ފަހެ، އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ދުވަސް ދިގެވެ. އިންސާނުންގެ ދުވަހުން އެއްހާސް އަހަރާ ގާތްކުރެއެވެ. އެއީ "އިލާހީ ދުވަހެ"ވެ. އެހެންކަމުން އެ އާޔަތުގައި ގެންނަވާފައިވަނީ كاف التشبيه އާއެކު ﴿كَأَلْفِ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ﴾ އެވެ. ވީއިރު، ދެ އަޔާތުގައި އަރައިރުމެއް ނެތެވެ. އެއިން ކޮންމެ އާޔަތެއްވެސް އައިސްފައިވަނީ ތަފާތު މައުޟޫޢެއްގައެވެ. އެހެންކަމުން ޢަރަބީންގެ ވާހަކަ ވިސްނައި ދެނެގަންނާށެވެ. ތިބާއަށް މާތް ﷲ ރައްކާތެރިކަން ދެއްވާށިއެވެ. ދެން، މާތް ﷲ ގެންނަވާފައިވަނީ، އުޑު ފަޅަފަޅައިގެން ގޮސް، ފަރުބަދަތައް ކުދިކުދިވާ އެ އުނދަގޫ ދުވަހުގެ ޢަޛާބުގެ ބިރުވެރިކަމާއި ގަދަފަދަކަމުގެ ވާހަކައެވެ.

ތެޔޮކުނޑިތަކެއް ފަދައިން އުޑު، ވާނޭދުވަހުއެވެ. (8)

މާނައީ އެބައިމީހުން އެ އަވަސްކުރަން އެދޭ ޢަޛާބު އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތި އެބައިމީހުން ދެކޭނެއެވެ. ބިރުވެރިކަން ބޮޑުކަމުން، އުޑު ވިރުވާފައިވާ ލޮއިފަދައިންވެ އެއްވެސް ހިފެހެއްޓުންތެރި ކަމެއް ނެތް ދިޔާ އެއްޗަކަށް އުޑު ވާ ދުވަހުއެވެ.

އަދި، ފިނދިފައިވާ ކެހެރިތަކެއް ފަދައިން ފަރުބަދަތައް ވާނޭދުވަހުއެވެ. (9)

އަދި ފަރުބަދަތައް ވައިގެ ތެރެއަށް ބުރުވާލެވިފައިވާ ކުލަކުލައިގެ ކެހެރިތަކެއް ފަދައިން ވާ ދުވަހުއެވެ. އެހެނީ ދުނިޔޭގައި ފަރުބަދަތައް ވަނީ ތަފާތު ކުލަކުލައިގައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހުދުކުލައާއި، ރަތްކުލައާއި، ކަޅުކުލަ ވެއެވެ. ފަރުބަދަތައް ކުނޑިކުނޑިވެ ބުރަބުރައިގެން ދާހިނދު، އެ ފަރުބަދަތައް ވާނީ ﴿كَٱلْعِهْنِ﴾ ކުލަޖައްސާފައިވާ ކެހެރިތަކެއް ފަދައިންނެވެ.

އަދި، އެދުވަހުން ގާތް رحمة ތެރިޔަކު، رحمة ތެރިޔަކާމެދު سؤال އެއް ނުކުރާނެތެވެ. (10)

ކޮންމެ އިންސާނަކުވެސް އަމިއްލަ ނަފުސާއިގެން މަޝްޣޫލު ވެފައިވާ ވަރުން، ރަޙްމަތްތެރިއަކު ރަޙްމަތްތެރިއަކާއި، އަދި ގާތްތިމާގެ މީހަކު ގާތްތިމާގެ މީހަކާ ސުވާލު ނުކުރާނެއެވެ. އެއީ ޚަލްޤުތަކުން ވަށާލާފައިވާ ބިރުވެރިކަމުގެ ސަބަބުންނެވެ.

އެއުރެން އެކަކު އަނެކަކަށް ފެންނާނެގޮތް މެދުވެރިކުރައްވާނެތެވެ. އެދުވަހުގެ عذاب ން ސަލާމަތްވުމަށް ކުށްވެރިޔާ އޭނާގެ ދަރިން، فدية އެއްގެ ގޮތުގައި ދެވޭނެނަމައޭ ހިތައި އެކަމަށް އެދޭނެތެވެ. (11)

އެބައިމީހުން އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް ފެންނާނެ ގޮތް ހައްދަވާނެއެވެ. މީހާއަށް އޭނާގެ ބައްޕަ، އަޚާއަށް އޭނާގެ އަޚު، ރަޙްމަތްތެރިޔާއަށް އޭނާގެ ރަޙްމަތްތެރިޔާ، ފެންނާނެއެވެ. އެހެނަސް، ސުވާލެއް ނުކުރާނެއެވެ. އަދި ވާހަކަ ނުދައްކާނެއެވެ. ކޮންމެ އިންސާނަކުވެސް އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފުސާއިގެން މަޝްޣޫލު ވެގެން ވާތީއެވެ. އަދި މާތް ﷲގެ ޢަޛާބުން ސަލާމަތްވުމަށް ފިދާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގައި އޭނާގެ ކުރިމަތީގައި އެންމެ އަގުހުރި އެއްޗެއް ކަމުގައިވި އޭނާގެ ދަރިން ދެވޭނެނަމައޭ މާތް ﷲގެ އާޔަތްތައް ދޮގުކުޅަ ފާފަވެރިޔާ ހިތައި އެކަމަށް އެދޭނެއެވެ.

އަދި، އޭނާގެ އަނބިމީހާއާއި، އޭނާގެ أخ ވެސްމެއެވެ. (12)

އަދި އޭނާގެ އަނބިމީހާއާއި، އޭނާގެ އަޚުންވެސް މެއެވެ.

އަދި، އޭނާޔަށް ހިޔާވަހިކަންދޭ، އޭނާގެ ގާތްތިމާގެ މީހުންވެސްމެއެވެ. (13)

އަދި އޭނާ އެބަޔަކަށް ނިސްބަތްވެ، އެބަޔަކާ މެދު އޭނާ ފަޚުރުވެރިވެ، އެބައިމީހުން އޭނާ ޙިމާޔަތްކޮށް އުޅުނު އޭނާގެ ޤަބީލާގެ މީހުންވެސް މެއެވެ.

އަދި، ބިމުގައިވާހާ އެންމެންވެސްމެއެވެ. ދެން، އެ فدية އޭނާ ސަލާމަތް ކުރޭތޯއެވެ. (14)

އަދި އެ އެންމެން ފަހަނައަޅައި ގޮސް ބިމުގެ ހުރިހާ އަހުލުވެރިން އޭނާގެ ބާރުގެ ދަށުގައި ތިބިނަމަ ފިދާއެއްގެ ގޮތުގައި އެ އެންމެން ދިނީހެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، އޭނާ އެ ޢަޛާބުން މިންޖުވުމަކީ ދުވަހަކުވެސް ވާނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.

ހަމަ ހިލާ އެހެންނަކުން ނުވާނެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، އެ ނަރަކައީ އަނދައަނދާހުރި އަލިފާނެވެ. (15)

كلّا އަކީ ކަމެއް ހުއްޓާލައި އެކަމުން ދުރުވެގަތުން ދޭހަކޮށްދޭ ލަފުޒެކެވެ. މާނައީ: އެ ފާފަވެރިޔާ އޭނާ ޢަޛާބުން ސަލާމަތްވާނޭ ކަމަށް ކުރާ ބާޠިލު އުއްމީދުކުރުން ހުއްޓާލައި އެކަމުން ދުރުވެގަންނަހުށިކަމެވެ. ފަހެ އޭނާގެ ކުރިމަތީގައި ވަނީ ﴿لَظَىٰ﴾ އަނދައަނދައި ހުރި، ދުވަހަކުވެސް މަޑުވުމެއް، ނިވުމެއް ނެތް ނަރަކައިގެ އަލިފާނެވެ.

(އޭގެ ހޫނުން) ބޮލުގެ ހަން ނޮޅާ حال ގައެވެ. (16)

ބޮލުގެ ހަންގަނޑު ނޮޅައިގެން ދަމައިގަންނަ އަލިފާނެވެ. الشوى އަކީ شواة ގެ ޖަމްޢެވެ. އެބަހީ އެ އަލިފާނުގެ ހޫނު ގަދަކަމުން އަތާއި ފަޔާއި ބޮލުގެ ހަންގަނޑު ދަމައިގަންނާނެއެވެ. އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުގައިވާ އަތާއި ފައި ދަގަތްފާނަށް ދަގަނޑު ދަމާހެން އެއަލިފާންގަނޑަށް ދަމާކަހަލައެވެ. އައްތަފްސީރުގައި އަލްބުޚާރީ ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. الشوى އަކީ ދެއަތާއި، ދެފަޔާއި، ބޮލުގެ ހަންގަނޑެވެ. شواة އަކީ ބޮލުގެ ހަންގަނޑެވެ. (ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީ، ކިތާބުއްތަފްސީރް، (70) ސޫރަތު ސައަލަ ސާއިލް)

ފުރަގަސްދީ އެނބުރިދާ މީހާޔަށް އެ ނަރަކަ ގޮވާނެތެވެ. (17)

ރަޙްމާނުވަންތަ ރަސްކަލާނގެއަށް ކާފިރުވެ، ޤުރްއާން ދޮގުކޮށް، އީމާންކަމަށް ފުރަގަސްދިން މީހުންނަށް ނަރަކަ ގޮވާނެއެވެ. ނަރަކަ ބުނާނެއެވެ. އޭ ކާފިރުމީހާއެވެ! އަހުރެންގެ ގާތަށް އަންނާށެވެ.

އަދި މުދާ އެއްކޮށް، خزانة ކުރާ މީހާޔަށްވެސްމެއެވެ. (18)

އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنه ވިދާޅުވިއެވެ. "ފަޞާޙަތްތެރި، ރިވެތި ބަހުން ނަރަކަ ކާފިރުންނަށާއި މުނާފިޤުންނަށް އެބައިމީހުންގެ ނަމުން ގޮވާނެއެވެ. ނަރަކަ ބުނާނެއެވެ. އޭ ކާފިރުމީހާއެވެ! އަހަރުންގެ ގާތަށް އަންނާށެވެ. އޭ މުނާފިޤުމީހާއެވެ! އަހުރެންގެ ގާތަށް އަންނާށެވެ. ދެން ދޫނި އޮށްޓަރު ހޮވާ ފަދައިން ނަރަކަ އެބައިމީހުން ހޮވާނެއެވެ." މިއާޔަތަކީ މުދާ އެއްކޮށް، އެއަށް ދަހިވެތިވެ، މިސްކީނުންގެ ޙައްޤު އަދާނުކޮށް، ޒަކާތް ނުދޭ މީހާއަށް އައިސްފައިވާ ގަދަފަދަ ވަޢީދެކެވެ. عَنْ أَنَسٍ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ "‏يُجَاءُ بِابْنِ آدَمَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَأَنَّهُ بَذَجٌ فَيُوقَفُ بَيْنَ يَدَىِ اللَّهِ فَيَقُولُ اللَّهُ لَهُ أَعْطَيْتُكَ وَخَوَّلْتُكَ وَأَنْعَمْتُ عَلَيْكَ فَمَاذَا صَنَعْتَ ‏.‏ فَيَقُولُ يَا رَبِّ جَمَعْتُهُ وَثَمَّرْتُهُ فَتَرَكْتُهُ أَكْثَرَ مَا كَانَ فَارْجِعْنِي آتِكَ بِهِ ‏.‏ فَيَقُولُ لَهُ أَرِنِي مَا قَدَّمْتَ ‏.‏ فَيَقُولُ يَا رَبِّ جَمَعْتُهُ وَثَمَّرْتُهُ فَتَرَكْتُهُ أَكْثَرَ مَا كَانَ فَارْجِعْنِي آتِكَ بِهِ ‏.‏ فَإِذَا عَبْدٌ لَمْ يُقَدِّمْ خَيْرًا فَيُمْضَى بِهِ إِلَى النَّارِ‏"‏. (جامع الترمذي، ‏ كتاب صفة القيامة والرقائق والورع عن رسول الله صلى الله عليه وسلم) (އަނަސު رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. "އާދަމުގެ ދަރިޔާ ޅަބަކަރިއެއް ފަދައިން ގެންނަވައި މާތް ﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި ބަހައްޓަވާނެއެވެ. ދެން މާތް ﷲ އޭނާއަށް ވަޙީކުރައްވާނެއެވެ. ތިމަންރަސްކަލާނގެ ތިބާއަށް މުދާ ދެއްވީމެވެ. އަދި އޭގެ މިލްކުވެރިއަކަށް ތިބާ ހެއްދެވީމެވެ. އަދި ތިބާއަށް ނިޢުމަތް ދެއްވީމެވެ. ފަހެ، ތިބާ ކުރީ ކީއް ހެއްޔެވެ؟ އޭނާ ދަންނަވާނެއެވެ. އަޅުގެ ވެރިރަސްކަލާކޮ! މިއަޅާ އެ އެއްކޮށް، އިތުރުކޮށް، ގިނަވެވެން އޮތްވަރަށް ގިނަކުރީމެވެ. މިއަޅާ އެމުދާ ގެންނަން މިއަޅާ އަނބުރައި ފޮނުއްވައިދެއްވާށެވެ. ދެން މާތް ﷲ އޭނާއަށް ވަޙީކުރައްވާނެއެވެ. ތިބާ ދިން އެއްޗެއް ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް ދައްކާށެވެ. ދެން، އެއަޅާ ދަންނަވާނެއެވެ. މިއަޅާ އެ އެއްކޮށް، އިތުރުކޮށް، ގިނަވެވެން އޮތްވަރަށް ގިނަކުރީމެވެ. މިއަޅާ އެމުދާ ގެންނަން މިއަޅާ އަނބުރައި ފޮނުއްވައިދެއްވާށެވެ. އެހިނދު އެއަޅާ ވާނީ ހެޔޮގޮތުގައި އެއްވެސް އެއްޗެއް ދީފައި ނުވާ އަޅަކަށެވެ. ދެން އޭނާ ނަރަކައަށް ގެންދަވާނެއެވެ.") (ޖާމިޢުއް ތިރްމިޛީ، ޙަދީޘު: 2427) އަލްޙަސަނުލްބަޞްރީ ވިދާޅުވާކަމުގައި ވިއެވެ. އާދަމުގެ ދަރިޔާއެވެ! ތިބާ މާތް ﷲގެ ވަޢީދު އަޑުއަހައިފީމުއެވެ. ދެން ތިބާ ޙަލާލެއް ޙަރާމެއް ނުބަލައި ދުނިޔޭގެ މުދާ އެއްކުރީމުއެވެ.

ހަމަކަށަވަރުން، އިންސާނާ ހައްދަވާފައިވަނީ، ކެތްތެރިކަންކުޑަ މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ. (19)

ކެތްތެރިކަން ކުޑަވުމަކީ އިންސާނާގެ ޠަބީޢަތެވެ. ﴿هَلُوعًا﴾ ގެ މާނައަކީ ހާސްވުމާއި ކެތްތެރިކަން ކުޑަވުން ގިނަ މީހާއެވެ. ދެން، އެމާނަ އިތުރަށް ބަޔާންކުރައްވަމުން މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ

އެ އިންސާނާގައި ނުބައިކަމެއް ބީހިއްޖެނަމަ، ކެތްތެރިކަންކުޑަ މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ. (20)

އޭނާއާއި ފަޤީރުކަން ނުވަތަ ބަލިމަޑުކަން ފަދަ ހިތާމައެއް ނުވަތަ ދަތިކަމެއް ކުރިމަތިވެއްޖެނަމަ، އޭނާ ވަނީ ކެތްތެރިކަން ކުޑަ ޝަކުވާ ގިނަ މީހެއް ކަމުގައެވެ.

އަދި އޭނާގައި ހެޔޮކަމެއް ބީހިއްޖެނަމަ (އެބަހީ: ތަނަވަސްކަމެއް ލިބިއްޖެނަމަ، އެއިން ހޭދަކުރުމުން) މަނާވެގަންނަ މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ. (21)

އޭނާއަށް މުއްސަނދިކަމާއި ތަނަވަސްކަން ފަދަ ހެޔޮކަމެއް ލިބިއްޖެނަމަ، މުދާ ހިފަހައްޓައި ހޭދަކުރުމުން މަނާވެގަންނަ މީހެއް ކަމުގައި އޭނާ ވެއެވެ. އޭނާގެ މައްޗަށްވާ އޭނާގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ފަޟްލުވަންތަކަން ހަނދާންނައްތާލައި، ދަހިވެތިވެގަނެއެވެ. އަދި މާތް ﷲ އޭނާއަށް ދެއްވި އެއްޗަކުން އޭނާ ހޭދަނުކުރެއެވެ.

ނަމާދުކުރާ މީހުން މެނުވީއެވެ. (22)

-

އެއުރެންނީ، އެއުރެންގެ ނަމާދުކުރުންމަތީ ދެމިތިބޭމީހުންނެވެ. (23)

ނަމާދަށް ރައްކާތެރިވެ، ފަރުވާކުޑަކުރުމެއް ނެތި ނަމާދު އަދާކުރާ، ހެޔޮލަފާކަމާއި އީމާންކަމުގެ އަހުލުވެރިން ފިޔަވައެވެ. ފަހެ، އެބައިމީހުންނަށް ކެތްތެރިކަން ކުޑަވުމާއި، ހާސްވެ ކަންބޮޑުވުން ކުރިމަތި ނުވެއެވެ. ދުނިޔެ ގެއްލިދާނެތީ އެބައިމީހުން ކަންބޮޑު ނުވެއެވެ. އަދި ދުނިޔޭގެ ނިޢުމަތުން އެހެންމީހުންނަށް ނުދީ ދަހިވެތިނުވެއެވެ.

-

-

އަދި، އެއުރެންނީ، سؤال ކޮށް، އެދޭމީހުންނަށާއި، ނިކަމެތި محروم ންނަށް، އެއުރެންގެ މުދަލުގައި ކަނޑައެޅިގެންވާ حق އެއްވާ މީހުންނެވެ. (24-25)

އެބައިމީހުންނީ އެބައިމީހުންގެ މުދަލުގައި މާތް ﷲ ފަރުޟު ކުރެއްވި ބައެއް ވާ މީހުންނެވެ. އެއީ ފަޤީރުންނާއި މިސްކީނުންނަށް ޙައްޤުވާ ޒަކާތެވެ. ފަޤީރުކަމުން މީހުންގެ އެހީއަށް އެދި ސުވާލުކުރާ މީހުންނަށާއި، ޢިއްފަތްތެރިކަމުގެ ސަބަބުން މިސްތަކުންގެ އެހީއަށް ނުއެދޭ މަޙްރޫމުންނަށެވެ. ﴿يَحْسَبُهُمُ ٱلْجَاهِلُ أَغْنِيَآءَ مِنَ ٱلتَّعَفُّفِ﴾ (އެއުރެންގެ ޚަބަރު ނުދަންނަ މީހާ ހީކުރަނީ، އެއްޗިއްސަށް ނޭދުމުގެ ސަބަބުން، އެއީ، މުއްސަނދިން ކަމަށެވެ.) ދެން، އެ މުއުމިނުންގެ ސިފަ އިތުރަށް ބަޔާންކުރައްވަމުން މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ

އަދި، އެއުރެންނީ، قيامة ދުވަހަށް إيمان ވެ، ތެދުކުރާ މީހުންނެވެ. (26)

އެބައިމީހުންނީ ޙިސާބުބައްލަވައި ޖަޒާދެއްވާ ދުވަހަށް އީމާންވާ މީހުންނެވެ. އަދި ނުގުޑާ ތެދުކުރުމަކުން އާޚިރަތް ދުވަސް ތެދުކުރާ މީހުންނެވެ.

އަދި، އެއުރެންނީ، އެއުރެންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ عذاب އަށް ބިރުވެތިވާ މީހުންނެވެ. (27)

-

ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ عذاب އަކީ (އެކަލާނގެ أمان ކަންދެއްވިއްޔާމެނުވީ އެއިން) أمان ކަން ލިބިގެންނުވާ عذاب އެކެވެ. (28)

އަދި އެބައިމީހުންނީ މާތް ﷲގެ ޢަޛާބަށް ބިރުވެތިވާ މީހުންނެވެ. ފަހެ، މާތް ﷲގެ އަޛާބުން އަމާންކަން ލިބިގެންވާ ކަމަށް ބަލައިގެން އެއްވެސް މީހަކު ހުރެގެން ނުވާނެއެވެ. އެހެނީ، އެމީހެއްގެ ނިމުން އަންނަ ގޮތުން މެނުވީ މީހަކާ މެދު ގޮތެއް ނުނިންމޭނެއެވެ. ފަހެ، އެބައިމީހުންގެ އީމާންކަމާއި، އިޙްސާންތެރިކަމާ އެކުވެސް، އެ މުއުމިނުން މާތް ﷲގެ ޢަޛާބަށް ބިރުވެތި ވެއެވެ. އަލްޙަސަނުލްބަޞްރީ ވިދާޅުވިއެވެ. މުއުމިން މިހާ، އޭނާގެ ކިޔަމަންތެރިކަމާއި އިޙްސާންތެރިކަމާ އެކުވެސް، އޭނާގެ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް ޤަބޫލު ނުކުރައްވައިފާނެ ކަމަށް ބިރުވެތި ވެއެވެ.

އަދި، އެއުރެންނީ، އެއުރެންގެ فرج ތަކަށް ރައްކާތެރިވާ މީހުންނެވެ. (29)

އެބައިމީހުންނީ އެބައިމީހުންގެ ފަރުޖުތައް ޒިނޭއާއި ފާޙިޝް ޢަމަލުން ރައްކާތެރިކުރާ މީހުންނެވެ.

އެއުރެންގެ އަނބިންގެ މައްޗަށާއި، އެއުރެންނަށް މިލްކުވެގެންވާ އަޅުންގެ މައްޗަށް މެނުވީއެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެންނީ (އެކަމުގައި) މަލާމާތް ލިބިގެންނުވާ މީހުންނެވެ. (30)

އެބައިމީހުންގެ އަނބިންގެ މައްޗަށް މެނުވީއެވެ. ފަހެ އެބަމީހުންނަށް ކުށެއް ނެތެވެ. އެކަން ކުރެވެނީ މާތް ﷲ ހުއްދަކުރެއްވި ގޮތުގައި ކަމަށް ވާތީއެވެ.

ފަހެ، އެއިން ބޭރުގައިވާ ކަމަކަށް އެދިއްޖެމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެއުރެންނީ (ހުއްދަވެގެންވާ سرحد) ފަހަނަޅައިދާ މީހުންނެވެ. (31)

ފަހެ، އޭނާގެ ޖިންސީ އެދުން ފުއްދުމަށް އަނބިމީހާއާއި، އޭނާއަށް މިލްކުވެގެންވާ އަޅު އަންހެނާ ނޫން ފަރާތެއް ބޭނުންކުރާ މީހާއި މާތް ﷲ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އިންތައް ފަހަނައަޅައި ގޮސްފައިވާ އަނިޔާވެރިއެކެވެ. މާތް ﷲ އެބައިމީހުންނަށް ތަޢުރީފުކުރައްވާފައި އަންގަވަނީ އެބައިމީހުނަކީ ޢިއްފަތްތެރި، ޝަރަފުވެރި، ޙަރާމް ކަންތަކަށް އަރައިނުގަންނަ، ހުރިހާ ޖިންސީ ހަޑިހުތުރު ކަމަކުން ދުރެހެލިވާ މީހުން ކަމުގައެވެ. ތާހިރު ޖިންސީ ޢަމަލަކީ އިސްލާމްދީނުގައި އޮތް އެއްޗެކެވެ. އެހެނީ، އިސްލާމްދީން ޝަރުޢީ ގޮތުން ހުއްދަ މަގުން ބާއްވާ ޖިންސީ ގުޅުންތައް ހުއްދަކުރެއެވެ. ޙައިވާނުން އެކަތި އަނެކައްޗާ ގުޅުން ހިންގާ ގޮތަށް ގޮތެއް ފޮތެއް ނެތި އެގުޅުން ބާއްވާނަމަ ދީން އެކަން ޙަރާމްކުރެއެވެ. އަދި ދީނުގައި އެއީ އެކަންކުރާ މީހަކަށް ޢުޤޫބާތް ޙައްޤުވާ، ހަޑިހުތުރު ނަޖިސް ޢަމަލެކެވެ.

އަދި، އެއުރެންނީ، އެއުރެންގެ أمانة ތަކަށާއި، އެއުރެންގެ عهد ތަކަށް ރައްކާތެރިވާ މީހުންނެވެ. (32)

އެބައިމީހުން އަމާނާތް އަދާކޮށް، ޢަހުދަށް ރައްކާތެރިވެއެވެ. ފަހެ، އެބައިމީހުންނާއި އަމާނާތެއް ޙަވާލުކުރެވިއްޖެނަމަ ޚިޔާނާތްތެރި ނުވެއެވެ. އަދި ޢަހުދެއްކޮށްފިނަމަ އެއާ ޚިލާފުނުވެއެވެ. މުނާފިޤުންގެ ޢަމަލުތަކާ ޚިލާފަށެވެ. އެބައިމީހުންނީ އަމާނާތަށް ޚިޔާނާތްތެރިވެ، ޢަހުދު އުވާލާ ބައެކެވެ.

އެއުރެންނީ، އެއުރެންގެ ހެކިބަސް ފުރިހަމަޔަށް އަދާކުރާ މީހުންނެވެ. (33)

އަދި އެބައިމީހުންނީ ޢަދުލުވެރިކަމާއެކު ހެކިބަސް އަދާކުރާ މީހުންނެވެ. ގާތް މީހުންނާއި ދުރު މީހުންނާ ދެކޮޅަށް ޙައްޤު ގޮތުގައި އެބައިމީހުން ހެކިބަސް ދެއެވެ. އެބައިމީހުން ހެކިބަސް ބަދަލު ނުކުރެއެވެ. އަދި ހެކިބަސް ނުފޮރުވައެވެ.

އަދި، އެއުރެންނީ، އެއުރެންގެ ނަމާދުގެ މައްޗަށް ރައްކާތެރިވާ މީހުންނެވެ. (34)

އަދި އެބައިމީހުން ނަމާދު އޭގެ ވަގުތުގައި، އޭގެ ފަރުޟުތަކާއި، ރުކުންތަކާއި، އަދަބުތަކާއެކު އަދާކުރެއެވެ.

އެއުރެންވަނީ، ސުވަރުގެތަކެއްގައި މާތްކުރައްވާފައެވެ. (35)

މި ރިވެތި ސިފަތަކުން ސިފަލިބިގެންވާ މީހުންނީ ނިޢުމަތުގެ ސުވަރުގޭގެ ވާރުތަވެރިންނެވެ. އެބައިމީހުންނަށް އެތަނުން ލިބޭނީ ސަލާމާއި މާތްކޮށް ހިތުމެވެ. އީމާންކަމުގެ އަހުލުވެރިންގެ ވާހަކަ ތަފްޞީލުކޮށް ގެންނެވުމަށްފަހު، ދެން މިއަންނަނީ ނުބައި ފާފަވެރިންނާއި، އެންމެ ފަހުގެ ރަސޫލާ އާމެދު އެބައިމީހުންގެ ޢަމަލުތައް ހުރިގޮތުގެ ވާހަކައެވެ.

-

-

ފަހެ، كافر ވިމީހުން (ކަލޭގެފާނުގެ) ކަނާތްފަރާތުގައްޔާއި، ވާތްފަރާތުގައި ބައިބަޔަށް (އިށީނދެ) ތިބެން ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ދިޔުމަށް އަވަސްވެގަންނަނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ؟ (36-37)

المهطع އަކީ ގޮތް ނޭނގޭ އެއްޗަކާ ދިމާއަށް އަވަސް ފިޔަވަޅު އަޅަމުން ދާ މީހާއެވެ. عزين އަކީ ބައިބައިވެފައިވާ ޖަމާޢަތްތަކެވެ. އެއީ عزة ގެ ޖަމްޢެވެ. عزة ގެ މާނައަކީ ބައިބައިވެފައިވާ ޖަމާޢަތެވެ. އާޔަތުގެ މާނައީ އަވަސް ފިޔަވަޅު އަޅަމުން، ޙައިރާންކަމާއި، ސިހުމުގައި އެބައިމީހުންގެ ކަނދުރާތައް ކަލޭގެފާނާ ދިމާއަށް ލަނބަމުން ފާފަވެރި ކާފިރުން ކަލޭގެފާނާ ދިމާއަށް އަންނަނީ އެބައިމީހުންނަށް ކިހިނެއް ވެގެން ހެއްޔެވެ؟ އަދި ކަލޭގެފާނުގެ ކަނާތްފަރާތުގައްޔާއި ވާތްފަރާތުގައި ޖަމާޢަތް ޖަމާޢަތަށް ތިބޭ ޙާލު، އެބައިމީހުން ތޫނު ނަޒަރުން ކަލޭގެފާނާ ދިމާއަށް ބަލައެވެ. އެބައިމީހުން އަވަސްވެގަންނަނީ މަލާމާތްކޮށް ހޭށެވެ. އަދި އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންނަށް ބުނެއެވެ. މުޙައްމަދު ﷺ ވިދާޅުވާފަދައިން އެ މުއުމިނުން ސުވަރުގެއަށް ވަންނަންޏާ އެބައިމީހުންނަށްވުރެ ކުރިން އަހަރުމެން ވަންނާނަމެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވި ވަރަށްވުރެ ގިނައިން މާތް ﷲ ދުނިޔޭގައި އަހަރުމެންނަށް ދެއްވާފައި ވާތީއެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ރައްދުދެއްވަމުން މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ

نعمة ގެ ސުވަރުގެޔަށް ވެއްދެވުމަށް އެއިންކޮންމެ މީހަކު ދަހިވެތިވަނީ ހެއްޔެވެ؟ (38)

އޭނާގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް ކާފިރުވެ، އެކަލާނގެ ރަސޫލާއަށް ފުރައްސާރަކުރުމަށްފަހު ވެސް، މާތް ﷲ އޭނާ ދެމިހުންނަނިވި ނިޢުމަތުގެ ސުވަރުގެއަށް ވެއްދެވުމަށް އެ ފާފަވެރިންކުރެ ކޮންމެ މީހަކު ދަހިވެތިވަނީ ހެއްޔެވެ؟

ހަމަހިލާ އެހެންނަކުން ނުވާނެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެއުރެން ހެއްދެވީ، އެއުރެން ދަންނަ އެއްޗަކުންނެވެ. (39)

كلّا ގެންނަވާފައި ވަނީ އެބައިމީހުން ދެރަކޮށްލެއްވުމާއެކު، އެ ދަހިވެތިވުން ހުއްޓާލައި އެކަމުން ދުރުވެގަތުމަށް އެންގެވުމަށެވެ. މާނައީ، ކަން ހުރީ އެބައިމީހުން ދަހިވެތިވާ ފަދައަކުން ނޫނެވެ. ފަހެ، އެ ކާފިރުން ދުވަހަކުވެސް ސުވަރުގެއަށް ނުވަންނާނެއެވެ. އެބައިމީހުން އެތިބަ ކާފިރުކަމާއި ފާފަވެރިކަމުގައި ތިބެގެން އެބައިމީހުން ސުވަރުގެ ވަންނާނީ ކޮން ގޮތަކުން ހެއްޔެވެ؟ އެބައިމީހުންނަށް އެބައިމީހުންގެ ޙަޤީޤަތް އެނގެއެވެ. އެބައިމީހުން އުފެއްދެވީ ކޮން އެއްޗަކުންކަން އެބައިމީހުންނަށް އެނގެއެވެ. އެބައިމީހުން ހައްދަވާފައި ވަނީ ނިކަމެތި ނުޠުފާއަކުންނެވެ. ނަފުސު އެއަށް ފަކުރުގަންނަ އަގެއްނެތް ފެންފޮދަކުންނެވެ. ﴿أَلَمْ نَخْلُقكُّم مِّن مَّآءٍ مَّهِينٍ﴾ (ދެރަވެގެންވާ ފެނަކުން (އެބަހީ: މަނިފޮދަކުން) ތިމަންރަސްކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުން ނަހައްދަވަން ހެއްޔެވެ؟) އާޔަތުގައިވާ އަސަރުކުރަނިވި ފުރިހަމަ ބަޔާންކުރެއްވުމުގެ ސަބަބުން އެބައިމީހުން ލަދުން އިސްޖަހާނެއެވެ. އަދި މާތް ﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި އެބައިމީހުންގެ ޤަދަރާއި އަގު އެބައިމީހުންނަށް އެނގިގެން ދާނެއެވެ. ފަހެ، މުޤައްދަސް ސުވަރުގެއަށް ވަންނަ ވަރަށް ވުރެ އެބައިމީހުން ނިކަމެތިވެފައި، ބަލިކަށްޓެވެ. ފަހެ، މި ބަޔާންކުރެއްވުމާއެކު ޤުރްއާނުން އެބައިމީހުންގެ ބޮޑާކަން ފޮހެލިއެވެ. އަދި ހުތުރު ބަހެއް ބޭނުންނުކޮށް އެބައިމީހުންނަށް އެބައިމީހުންގެ ނަފުސުގެ ޙަޤީޤަތް ދެއްކިއެވެ. މިސާލަކަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެބައިމީހުން ހެއްދެވީ ހަޑިހުތުރު ނަޖިސް އެއްޗަކުންނޭ ވަޙީނުކުރައްވައެވެ. ވަޙީކުރެއްވީ ﴿إِنَّا خَلَقْنَـٰهُم مِّمَّا يَعْلَمُونَ﴾ އެވެ. މާތް ﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި އެބައިމީހުންގެ ދަރަޖަ ދެނެގަތުމަށްޓަކައި އެބައިމީހުން އުފެދުމުގެ އަޞްލާމެދު އެބައިމީހުން ފިކުރުކުރުމަށްޓަކައެވެ. ފަހެ، އެބައިމީހުން ހައްދަވާފައި ވަނީ ހަޑި، ނިކަމެތި ފެންފޮދަކުން ކަމުގައިވާ އިރު، އެބައިމީހުން ފަޚުރުވެރިކަމާއެކު ކިބުރުވެރިވުމަކީ އެބައިމީހުންނާ އެކަށޭނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ދެން، މިއަންނަނީ އެބައިމީހުންނަށް ވަޢީދާއި އިންޒާރެވެ.

-

-

ފަހެ، مشرق ތަކާއި، مغرب ތަކުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ގަންދެއްވައި وحي ކުރައްވަމެވެ. އެއުރެންގެ ބަދަލުގައި، އެއުރެންނަށްވުރެން ހެޔޮ ބަޔަކު ގެންނެވުމަށް ހަމަކަށަވަރުން ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކުޅަދުންވަންތަކަން ކަށަވަރެވެ. އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ނުކުޅެދިވޮޑިގެންވާ ކަލަކު ކަމުގައި ނުވަމުއެވެ. (40-41)

﴿فَلَآ﴾ ގައި އައިސްފައިވާ لا އަކީ ގަދަކުރުމުގެ މާނައިގައި އައިސްފައިވާ އަކުރެކެވެ. މާނައީ: ފަހެ، އިރާއި، ހަނދާއި، ތަރިތަކުގެ މަޝްރިޤުތަކާއި، އެތަކެތީގެ މަޣުރިބުތަކުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ގަންދެއްވައި ގަދަވެގެންވާ ހުވަޔަކުން ހުވައި ވަޙީކުރައްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އެބައިމީހުން ނެތިކޮށްލައްވައި، އެބައިމީހުންގެ ބަދަލުގައި އެބައިމީހުންނަށްވުރެ މާތް، ކިޔަމަންތެރި އަދި އަޅުވެރި ބަޔަކު ގެންނެވުމަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކުޅަދުންވަންތައެވެ. އެކަމަށް ނުކުޅެދިވޮޑިގެންވާ ކަމުގައި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ނުވަމުއެވެ. އެބައިމީހުން ހެއްދެވީ ތިމަންރަސްކަލާނގެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ނެތިކޮށްލައްވައި ފަނާކޮށްލެއްވުމަށް ކުޅަދުންވަންތައީ ވެސް ތިމަންރަސްކަލާނގެއެވެ.

ފަހެ، އެއުރެންނަށް وعد ކުރައްވާ ދުވަހާ އެއުރެން ބައްދަލުވެއްޖައުމަށް ދާނދެން، باطل ވާހަކަތައް ދައްކައި، ކުޅިވަރުކުޅެން ކަލޭގެފާނު އެއުރެން ދޫކޮށްލައްވާށެވެ! (42)

އެ ބިރުވެރި އުނދަގޫ ދުވަހާ އެބައިމީހުން ބައްދަލުކުރަންދެން، އެބައިމީހުންގެ މަގުފުރެދުމާއި، ތެދުމަގުން އެއްކިބާވުމުގައި އެބައިމީހުން ދޫކޮށްލައްވާށެވެ. ބާޠިލު ގޮތުގައި ބޭކާރުވާހަކަ ދެއްކުމަށާއި، އެބައިމީހުން ދުނިޔެއާއި ކުޅުމަށް އެބައިމީހުން ދޫކޮށްލައްވާށެވެ.

(އެއީ) ކަށްވަޅުތަކުން ނުކުމެގެން އެއުރެން އަވަސްއަވަހަށް ހިނގައިދާދުވަހެވެ. އެއުރެން އަޅުކަންކުރާ ބުދުތަކުގެ ކައިރިޔަށް އަވަސްއަވަހަށްދާ ފަދައިންނެވެ. (43)

އެއީ ކަށްވަޅުތަކުން ނުކުމެގެން އަވަސްއަވަހަށް ހިނގާފައި މަޙްޝަރުގެ ބިމަށް އެބައިމީހުން ދާ ދުވަހެވެ. އެބައިމީހުން އަޅުކަންކުރަން އެބައިމީހުން ބެހެއްޓި ބުދުތަކާއި ދިމާއަށް އަވަސްއަވަހަށް ދާ ފަދައިންނެވެ. މިތާނގައި މިވަނީ އެބައިމީހުން ދުނިޔޭގައި އުޅުނު ގޮތާ ގުޅުވާފައިވާ، އެބައިމީހުންނަށް ފުންއަސަރުކުރާ ފަދަ މަލާމާތެކެވެ. ފަހެ، ދުނިޔޭގައި އެބައިމީހުންގެ ޢީދުތަކުގައި ބުދުތަކަށް އަޅުކަންކުރުމަށް އެބައިމީހުން އަވަސްއަވަހަށް ދާކަމުގައި ވިއެވެ. މިއަދު އެބައިމީހުން އަވަސް އަވަހަށް އެދަނީ ނަރަކައަށް ވަދެގަތުމަށެވެ.

(އެއުރެން ތިބޭހުށީ) އެއުރެންގެ ލޯތައް ތިރިވެގެންވާ حال، އެއުރެންގެ މައްޗަށް ނިކަމެތިކަން ވެރިވެފައެވެ. އެއީ، އެއުރެންނަށް وعد ކުރައްވާކަމުގައިވީ ދުވަހެވެ. (44)

އެބައިމީހުން ތިބޭނީ އެބައިމީހުންގެ ލޯތައް ތިރިވެގެންވާ ޙާލުގައެވެ. ލަދުވެތިކަމުގެ ސަބަބުން އެބައިމީހުން އިސްއުފުލައި ނުބަލާނެއެވެ. ހުރިހާ ފަރާތަކުން އެބައިމީހުން ވަށާލާފައި ވާނީ ނިކަމެތިކަމެވެ. އަދި އެދުވަހު އެބައިމީހުންނަށް އެބައިމީހުންގެ ޢަދުލުވެރި ޖަޒާ ލިބޭނެއެވެ.