chapter

051

وَٱلذَّٰرِيَـٰتِ ذَرْوًا ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

ގިނަގިނައިން ހިރަފުސް ބުރުއްސާ ވައިރޯޅިތަކާއި، (1)

ތަފްސީރު

ނޯޓް

فَوَرَبِّ ٱلسَّمَآءِ وَٱلْأَرْضِ إِنَّهُۥ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَآ أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ ﴿ ٢٣ ﴾

ތަރުޖަމާ

ފަހެ، އުޑާއި، ބިމުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ގަންދެއްވައި، ހުވާ وحى ކުރައްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުން ބަސްމޮށޭ ފަދައިން، އެއީ ހަމަ حق ތެދުކަން ކަށަވަރެވެ. (23)

ތަފްސީރު

އުޑުތަކާއި ބިމުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ގަންދެއްވައި ވަޙީކުރައްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ތިޔަބައިމީހުންނަށް ވަޢުދުކުރައްވާފައިވާ ރިޒުޤުދެއްވުމާއި، އަލުން ދިރުއްވުމާއި، ޙިސާބުބެއްލެވުމާއި، ޖަޒާދެއްވުމަކީ އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތި ވާނޭ ކަންކަމެވެ. ތިޔަބަމީހުން ވާހަކަދައްކައި އުޅޭ ފަދައިންނެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުންގެ ވާހަކަދެއްކުމާމެދު ޝައްކުނުކުރާ ފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންގެ ރިޒުޤާމެދުވެސް ތިޔަބައިމީހުން ޝައްކުނުކުރާށެވެ. ރިޒުޤަކީ ވާހަކަދެއްކުން ފަދައިން އެއްވެސް ޙާލެއްގައި އިންސާނާއާ ވަކިނުވާނެ އެއްޗެކެވެ. عن الحسن البصري قال: بلغني أن رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: "قَاتَلَ اللهُ أَقْوَامًا أَقْسَمَ لَهُمْ رَبُّهُمْ بِنَفْسِهِ فَلَمْ يُصَدِّقُوهُ". (رواه ابن جرير الطبري مرسلا، 22/422) (އަލްޙަސަނުލްބަޞްރީ ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ ޙަދީޘުކުރެއްވިކަމަށް އަހުރެންނަށް ޚަބަރު ލިބިފައި ވެއެވެ. "މާތް ﷲ އެބައިމީހުންނަށްޓަކައި ހުވައި ވަޙީކުރެއްވުމުންވެސް ތެދު ނުކުރި ބަޔަކަށް މާތް ﷲ ލަޢުނަތްލައްވާށިއެވެ." (މުރްސަލުކޮށް ރިވާކުރެއްވީ އައްޠަބަރީ، 22/422) ރިވާވެގެން ވެއެވެ. މީހަކު ﴿وَفِى ٱلسَّمَآءِ رِزْقُكُمْ ...... ﴾ އިންފެށިގެން ހުރި އާޔަތްތައް ކިޔަވާއަޑު އަޢުރާބީއަކަށް އިވުނު ހިނދު އޭނާ ސިހިގެންގޮސް ބުންޏެވެ. މާތްﷲގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަމާއެވެ. ޖައްބާރުވަންތަ ރަސްކަލާނގެ އެބައިމީހުންނަށް ހުވައިވަޙީކުރައްވާ ވަރަށް، އެކަލާނގެ ކޯފާވެވޮޑިގަތީ ކޮން ބަޔަކު ކުރި ކަމަކުންހެއްޔެވެ؟ އެކަލާނގެ އެބައިމީހުންނަށް އެންމެ ގަދަ ހުވައިން ހުވައި ވަޙީކުރައްވަނީ، އެބައިމީހުން އެކަލާނގެ ބަސްފުޅު ތެދުނުކުރީހެއްޔެވެ؟ ދެން ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ ހިތްޕުޅު ހަމަޖެއްސެވުމުގެ ގޮތުން މާތް ﷲ ގެންނަވާފައި މިވަނީ އަލްޚަލީލު އިބްރާހީމް عليه السلام އާއި އެކަލޭގެފާނުގެ މެހުމާނުންގެ ވާހަކައެވެ.

ނޯޓް

إِذْ دَخَلُوا۟ عَلَيْهِ فَقَالُوا۟ سَلَـٰمًا ۖ قَالَ سَلَـٰمٌ قَوْمٌ مُّنكَرُونَ ﴿ ٢٥ ﴾

ތަރުޖަމާ

އެ މެހުމާނުން އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ގެންނެވިހިނދު، سلاماً މިހެން ވިދާޅުވެ سلام ކުރެއްވޫއެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނު سلام މިހެން ވިދާޅުވެ سلام ރައްދުކުރެއްވިއެވެ. (އަދި ހިތްޕުޅަށް އަރައިވަޑައިގަތެވެ. މިއީ އަހުރެން) ނުދަންނަ ބަޔެކެވެ. (25)

ތަފްސީރު

އެބޭކަލުން އިބްރާހީމް عليه السلام ގެ އަރިހަށް ވެދެވަޑައިގެން އިސްލާމްދީނުގެ ސަލާމުން ސަލާމްކުރެއްވި ހިނދުއެވެ. ދެން، އެކަލޭގެފާނު އެބޭކަލުންގެ ސަލާމަށް ރައްދު ދެއްވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ އަމިއްލަފުޅު ނަފުސާ ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. މިއީ ބީރައްޓެހި ބައެކެވެ. އެބައިމީހުން މިއައީ ކީއްކުރަން ބާއެވެ؟ އެވާހަކަފުޅު އެކަލޭގެފާނު އެބޭކަލުންގެ އަރިހު ވިދާޅުނުވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ސުވާލުކުރެއްވީ އަމިއްލަފުޅު ނަފުސާއެވެ. އެހެނީ، މެހްމާނެއްގެ އިސްތިޤްބާލުގައި އެކަހަލަ ސުވާލެއް ފާޅުގައި ކުރެއްވުމަކީ އެކަލޭގެފާނުގެ މަތިވެރި ޚުލުޤުފުޅު ތަންދޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. މާތް ﷲ އެހެން ތަނެއްގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅު ﴿نَكِرَهُمْ وَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً ۚ ﴾ (އެބޭކަލުންނާމެދު އިންކާރުކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެބޭކަލުންނާމެދު ހިތްޕުޅުގައި ބިރުވެރި ކަމެއް އުފެދުނެވެ.) މިކަމަށް ދަލީލުކުރެއެވެ. އިބްނުކަޘީރް ވިދާޅުވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް އެބޭކަލުން އެނގިވަޑައިނުގަތީ ނުހަނު ހައިބަތު ބޮޑު ރީތި ޒުވާން ފިރިހެނުންތަކެއްގެ ސިފައިގައި ތިއްބެވުމުންނެވެ.

ނޯޓް

وَٱلسَّمَآءَ بَنَيْنَـٰهَا بِأَيْي۟دٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ ﴿ ٤٨ ﴾

ތަރުޖަމާ

ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމުން އުޑު ހެއްދެވީމެވެ. އަދި ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެއީ، ތަނަވަސްކުރެއްވުމަށް ކުޅަދުންވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ. (47)

ތަފްސީރު

ތިމަންރަސްކަލާނގެ އުޑު ހައްދަވައި، އެހެއްދެވުން ބަދަހިކުރެއްވީ ބާރުވެރިކަމާ ކުޅަދުންވަންތަކަމާ އެކުގައެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އުޑު ހެއްދެވުމާއި، މި ފުރިހަމަ ކައުނު ހެއްދެވުމުގައި ތަނަވަސްކުރައްވާހުށީމެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنه ވިދާޅުވިއެވެ. "﴿بِأَيْدٍ﴾ ގެ މާނައަކީ ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުން މަތިވެރި ބާރާއެކުގައެވެ." ބެލުމާއި، ވިސްނުމުގެ ނަޒަރުން ކައުނަށް ބަލައި ފިކުރުކޮށްބަލާށެވެ. މަތިވެރިވަންތަ ޚާލިޤުވަންތަ ރަސްކަލާނގެ މަތިވެރިވަންތަކަން ތިބާއަށް ފެންނާނެއެވެ. ފަހެ، އަހަރުމެން ދިިރުއުޅެމުން މިދާ ބިމަކީ މިތަނަވަސް ކައުނުގައި ވާ ޒައްރާއެއް ކަމުގައި މެނުވީ ނުވެއެވެ. އެއާ އެކުވެސް އެތަނުގައި ކަނޑުތަކާއި، ކޯރުތަކާއި، ފަރުބަދަތައް ވެއެވެ. އިންސާނާއަށް ނިސްބަތް ކުރާއިރު އެއީ ބޮޑު ތަނެކެވެ. އެހެނަސް ތަރިތަކާއި މަނޑިކިލަނބުތަކަށް ނިސްބަތްކޮށް ބަލާއިރު އެއީ ކިރިޔާ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ވަރުގެ ތަނެކެވެ. ތިބާ ﴿وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ﴾ މިއާޔަތް ކިޔަވާއިރު ކައުނުގެ ބިޔަކަމާއި، ތަނަވަސްކަމާ، އެތަނުގައިވާ ޢަޖާއިބުތަކާ އާދަޔާ ޚިލާފު ކަންކަމާމެދު ފުންކޮށް ވިސްނައިބަލާށެވެ. މާތް ﷲއަށް ތަސްބީޙަކިޔާ މީހުންނާއެކު ތިބާގެ ދުލާއި ހިތުން އެކަލާނގެއަށް ތަސްބީޙަ ކިއުމަށްޓަކައެވެ.

ނޯޓް

وَٱلسَّمَآءَ بَنَيْنَـٰهَا بِأَيْي۟دٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ ﴿ ٥٠ ﴾

ތަރުޖަމާ

ތަފްސީރު

ނޯޓް

وَمَا خَلَقْتُ ٱلْجِنَّ وَٱلْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ﴿ ٥٩ ﴾

ތަރުޖަމާ

ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް އަޅުކަންކުރުމަށް މެނުވީ، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޖިންނީންނާއި، އިންސީން ނަހައްދަވަމެވެ. (56)

ތަފްސީރު

ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޚަލްޤުތަކުންގެ ތެރެއިން އިންސީންނާއި ޖިންނީން އެބައިމީހުންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ދެނެގަނެ، އެކަލާނގެއަށް އީމާންވެ، އެކަލާނގެ އެއްކައުވަންތަކޮށް، އެކަލާނގެ އިލާހުވަންތަމާއި، ރައްބުވަންތަކަމަށް އިޤްރާރުވުމަށް މެނުވީ ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެބައިމީހުން ނަހައްދަވަމެވެ. ފަހެ، މިތަނުގައި އަޅުކަމުގެ މުރާދަކީ މާތް ﷲ އެއްކައުވަންތަކުރުމާއި، އެކަލާނގެ ވޮޑިގެންވާ ކަމުގެ ދަލީލުތައް ދެނެގަތުމާއި، ހުރިހާ އަމުރަކާއި ނަހީއެއްގައި އެކަލާނގެއަށް ކިޔަމަންވުމެވެ. ﴿أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَـٰبَنِىٓ ءَادَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا۟ ٱلشَّيْطَـٰنَ ۖ إِنَّهُۥ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ * وَأَنِ ٱعْبُدُونِى ۚ هَـٰذَا صِرَٰطٌ مُّسْتَقِيمٌ﴾ (އޭ އާދަމުގެދަރިންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ޝައިޠާނާއަށް އަޅުކަން ނުކުރުމަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުންނަށް އަމުރުނުކުރައްވަން ހެއްޔެވެ؟ ހަމަކަށަވަރުން، އޭނާޔަކީ ތިޔަބައިމީހުންނަށްހުރި، ފާޅުވެގެންވާ ޢަދާވާތްތެރިޔެކެވެ. * އަދި ތިޔަބައިމީހުން ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! މިއީ ސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގެވެ.) މުޖާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ. ﴿لِيَعْبُدُونِ﴾ ގެ މާނައީ ތިމަންރަސްކާލެ އެއްކައުވަންތަކޮށް، ތިމަންރަސްކަލާނގެއީ އެބައިމީހުން ވެރިރަސްކަލާނގެކަން ދަނެ ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް ތިޔަބައިމީހުން ކިޔަމަންވާށެވެ.

ނޯޓް