chapter

001

بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَـٰنِ ٱلرَّحِيمِ ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

رحمن ވަންތަ رحيم ވަންތަ اللَّه ގެ اسم ފުޅުން ފަށައިގަންނަމެވެ. (1)

ތަފްސީރު

ބިސްމި (البسملة) ގެ ތަފްސީރު އިސްވެ ހިނގައްޖެއެވެ.

ނޯޓް

ٱلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلْعَـٰلَمِينَ ﴿ ٢ ﴾

ތަރުޖަމާ

حمد ހުރީ، عالم ތަކުގެ ވެރި اللَّه އަށެވެ. (2)

ތަފްސީރު

ނެތުމުގެ ތެރޭން މިކައުނު އުފެއްދެވި ގަދަކީރިތިވަންތަ الله އަށް ޙަމްދުކޮށް، އެކަލާނގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަން ޤަބޫލުކޮށް، އެކަލާނގެއަށް ޙައްޤު ގޮތުގައި ޘަނާ ދަންނަވައި، ތަޢުރީފުކުރާނޭ ގޮތް އުގަންނަވައިދެއްވަމުން އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވަނީ ﴿ ٱلْحَمْدُ لِلَّـهِ رَبِّ ٱلْعَـٰلَمِينَ﴾ މިފަދައިންނެވެ. މާނައީ: އޭ ތިމަންރަސްކަލާނގެ އަޅުތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް ޝުކުރުކޮށް ޘަނާ ދަންނަވަން ބޭނުންވާ ހިނދު الْحَمْدُ لِلَّـهِ މިފަދައިން ކިޔާށެވެ. މިބަހުގެ މުރާދަކީ ހުރިހާ ޙަމްދަކާއި ޘަނާއެއް ޙައްޤުވެގެން ވަނީ ހަމަ އެކަނި الله އަށެވެ. އެކަލާނގެ ފިޔަވައި އަޅުކަން ކުރެވޭ ބުދުފަދަ ތަކެއްޗަކަށް ނޫނެވެ. އެހެނީ، އެކަލާނގެ ޚަލްޤުތަކުންގެ މައްޗަށް ގިނަގުނަ ނިޢުމަތްތަކުން ދީލަތިވެވޮޑިގަންނަވާ، ޢާލަމްތަކުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ޙަމްދާއި ޘަނާ ޙައްޤުވެގެން ނުވެއެވެ. އެކަލާނގެއީ، ޚަލްޤުކުރެއްވުމާއި، އިރާދަކުރައްވާ ގޮތަކަށް އުފެއްދެވުމުގައި ފުރިހަމަ އިޚްތިޔާރާއި، ބާރު ލިބިވޮޑިގެންވާ، މުޅިކައުނުގެ ޚާލިޤުވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ. މަލާއިކަތުންނާއި، އިންސާނުންނާއި، ޖިންނީންނާއި، ދޫނިތަކާއި، ވަލުޖަނަވާރާއި، އަދި ހުރިހާ މަޚްލޫޤުންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއެވެ.

ނޯޓް

صِرَٰطَ ٱلَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ ٱلْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا ٱلضَّآلِّينَ ﴿ ٧ ﴾

ތަރުޖަމާ

(އެއީ) އެއުރެންނަށް އިބަރަސްކަލާނގެ ނިޢުމަތް ދެއްވި މީހުންގެ މަގެވެ. އެއުރެންގެ މައްޗަށް ކޯފާލައްވާފައިވާ މީހުންގެ މަގެއްނޫނެވެ. އަދި މަގުފުރެދިފައިވާ މީހުންގެ މަގެއްވެސް ނުމެނޫންމެއެވެ. (7)

ތަފްސީރު

އިބަރަސްކަލާނގެ ހިދާޔަތްދެއްވި އަޅުންގެ މަގެވެ. ނަބިއްޔުންނާއި، ތެދުވެރިންނާއި، ޞާލިޙުންނާއި، ޝަހީދުންގެ މަގެވެ. ބައިވެރީންގެ ގޮތުގައި އެބައިމީހުނީ ހާދަހާ ރަނގަޅު ބައެކެވެ!! ﴿غَيْرِ ٱلْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا ٱلضَّآلِّينَ﴾ އިބަރަސްކަލާނގެ ކޯފާލައްވައި، ރާމާމަކުނަށާއި، އޫރަށް ބަދަލުކުރެއްވި ޔަހޫދީންގެ މަގެއް ނޫނެވެ. އަދި އިބަރަސްކަލާނގެ ތެދުމަގުން އެއްކިބާވެ މަގުފުރެދި، މަރްޔަމްގެފާނުގެ ދަރިކަލުން ޢީސާގެފާނަށް އަޅުކަންކުޅަ ނަޞާރާއިންގެ މަގެއް ނުމެ ނޫންމެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ﷺ ގެ އަރިއަހުން ވާރިދުވެފައިވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘު "الْيَهُودُ مَغْضُوبٌ عَلَيْهِمْ، وَالنَّصَارَى ضُلَّالٌ" (سنن الترمذي، أبواب تفسير القرآن) (ޔަހޫދީންނަކީ އެބަޔަކަށް މާތް الله ކޯފާލެއްވި ބައެކެވެ. އަދި ނަޞާރާއިންނަކީ މަގުފުރެދިފައިވާ ބައެކެވެ.) (އައްތިރްމިޛީ، ޙަދީޘު: 2954) ގައި މަގުފުރެދިފައިވާ މީހުންނަކީ ނަޞާރާއިން ކަމުގައި އައިސްފައިވީ ނަމަވެސް، ބުދަށް އަޅުކަންކުރާ މުޝްރިކުންގެ ތެރެއިންނާއި، އަހުލުކިތާބީންގެ ތެރެއިން މަގުފުރެދި، ކާފިރުވެ، الله އަށް ޝަރީކު ކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށް މިޙުކުމް ޢާއްމުވެގެން ވެއެވެ. އެހެނީ، ބަލަންޖެހެނީ ޙުކުމް ޚާއްޞަކުރާ ސަބަބަކަށް ނޫނެވެ. އޭގެ ލަފުޒުގެ ޢާއްމު މާނައަށެވެ. آمين އަޅަމެންގެ ވެރިރަސްކަލާކޮ! އަޅަމެންގެ ދުޢާ އިޖާބަކުރައްވައިފާނދޭވެ. މިއީ ޢިލްމުވެރީން އިއްތިފާޤުވެ ވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ޤުރްއާނުގެ ކަލިމައެއް ނޫނެވެ. މުޞްޙަފުގައި މި ކަލިމަ ލިޔެވިފައި ނުވަނީ އެހެންވެއެވެ. އެހެނަސް، މި ކަލިމައިން މި ސޫރަތް ނިންމުމަކީ ސުންނަތެކެވެ. ރަސޫލުالله ﷺ ގެ އަރިއަހުން އަލްއިމާމު އަލްބުޚާރީ ރިވާކުރައްވާފައިވާ މި ޙަދީޘުން އެކަން އެނގޭތީއެވެ. "إِذَا قَالَ الإِمَامُ ﴿غَيْرِ ٱلْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا ٱلضَّآلِّينَ﴾ فَقُولُوا آمِينَ‏.‏ فَمَنْ وَافَقَ قَوْلُهُ قَوْلَ الْمَلاَئِكَةِ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ"‏‏ (صحيح البخاري، كتاب التفسير، باب ما جاء في فاتحة الكتاب) "އިމާމާ ﴿غَيْرِ ٱلْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا ٱلضَّآلِّينَ﴾ ކިޔުމުން ތިޔަބައިމީހުން آمين ކިޔާށެވެ. ފަހެ، އެމީހެއްގެ ބަސް މަލާއިކަތުންގެ ބަހާއި އެއްގޮތް ވެއްޖެ މީހާގެ އިސްވެދިޔަ ފާފަ ފުއްސަވައިދެއްވާނެތެވެ." (ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީ، ޙަދީޘު: 4475)

ނޯޓް