chapter

104

وَيْلٌ لِّكُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ ﴿ ١ ﴾

ތަރުޖަމާ

غيبة ބުނެ، ފުރައްސާރަކޮށް، ވައްތަރުޖައްސާ ކޮންމެ މީހަކަށް، ގެއްލުމާއި ހަލާކުހުށްޓެވެ. (1)

ތަފްސީރު

ނޯޓް

وَيْلٌ لِّكُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ ﴿ ٢ ﴾

ތަރުޖަމާ

غيبة ބުނެ، ފުރައްސާރަކޮށް، ވައްތަރުޖައްސާ ކޮންމެ މީހަކަށް، ގެއްލުމާއި ހަލާކުހުށްޓެވެ. (1)

ތަފްސީރު

الهُمَزَة އަކީ މީސްތަކުންނަށް ޣީބަބުނެ، އެބައިމީހުން އަބުރާ ބެހި، މަލާމާތާއި ފުރައްސާރަކޮށް، ދެރަކޮށް ނިކަމެތިކޮށްލާ މީހާއެވެ. اللُّمَزَة އަކީ ނިކަމެތިކޮށް ދެރަކޮށްލުމުގެ ގޮތުން މީސްތަކުންނާ ދިމާއަށް ލޮލާއި ބުމައިގެ އިޝާރާތުން ވައްތަރުޖައްސާ މީހާއެވެ. މާނައީ: އޭނާގެ ދުލުންވިޔަސް، ނުވަތަ ލޮލުންނާއި ބުމައިން ވިޔަސް މީސްތަކުންނަށް ޢައިބު ކިޔައި، އެބައިމީހުންގެ އަބުރާ ބެހޭ މީހާއަށް ޢަޛާބާއި، ނެތިދިއުމާއި، ސުންނާފަތިކަން ހުށްޓެވެ. ﴿هُمَزَة﴾ އަދި ﴿لُمَزَة﴾ އަކީ މުބާލަޣާގެ ދެ ލަފުޒެވެ. އެއީ ކަމެއް އާދަކޮށް ގިނައިން ކުރުމަށް ދަލީލުކުރާ ވަޒަނެކެވެ. މިވެނީ މީހަކީ لُعَنَة އެއް (ގިނައިން ލަޢުނަތްދޭ މީހެއް) އަދި ضُحَكَة އެއް (ގިނައިން ހޭނ މީހެއް) ކަމުގައި ބުނެ އުޅެނީވެސް އެފަދައިންނެވެ. ޅެންވެރިޔަކު ބުނެފައި ވެއެވެ. تُدْلِي بِوُدِّي إذا لاقَيتَنِي كَذِبًا وإِن تَغَيَّبتُ كنتَ الهامِزَ اللُّمَزَة (ތިބާ އަހުރެންނާ ބައްދަލުވާ ހިނދު ދޮގުހަދައި، އަހުރެން ދެކެ ލޯބިވާކަން ހާމަކުރެއެވެ. އަހުރެން ފެންނަން ނެތްނަމަ ތިބާވަނީ ޣީބަ ބުނާ، ގިނަގިނައިން މަލާމާތްކޮށް، ފުރައްސާރަކުރާ މީހަކު ކަމުގައެވެ.) މި ސޫރަތް ބާވައިލެއްވީ ކާފިރުންގެ ބޮޑަކު ކަމުގައިވާ، އަދި ނުލަފާކަން ޙައްދުފަނައަޅާފައިވާ މައްކާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އަލްއަޚްނަސް ބިން ޝަރީޤާ ބެހޭގޮތުންނެވެ. އޭނާއަކީ ގިނަގިނައިން މީސްތަކުންނާ ބެހޭ، އެބައިމީހުން ނިކަމެތިކޮށް ޢައިބުކިޔާ މީހަކު ކަމުގައި ވިއެވެ. އަދި އޭނާ ރަސޫލުﷲ ﷺ އަށް ހުތުރު އެއްޗެތި ކިޔާކަމުގައި ވިއެވެ. އެކަންތައް އެހެނީ އޭނާގެ ޠަބީޢަތާއި، އަޚްލާޤު ކަމުގައި އެކަން ވަންދެނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިސޫރަތުގައި އައިސްފައިވާ ވާހަކަތަކަކީ ޢާއްމުކޮށް ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ނިސްބަތްވާ ވާހަކަތަކެވެ. އޭނާއަށް ވަކިން ޚާއްޞަވާ ވާހަކަތަކެއް ނޫނެވެ. މާތް ﷲ ﴿لِكُلِّ﴾ (ކޮންމެ މީހަކަށް) ވަޙީކުރައްވާފައި ވާތީއެވެ. އެއީ ޢާއްމުކޮށް އެންމެން ހިމެނޭކަން ދަލީލުކުރާ ލަފުޒެކެވެ. ދެން އެ އަބާއްޖަވެރިޔާގެ ބައެއް ޢައިބުތަކާއި އުނި ސިފަތައް ބަޔާންކުރައްވަމުން ވަޙީކުރައްވަނީ

ނޯޓް

وَيْلٌ لِّكُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ ﴿ ٤ ﴾

ތަރުޖަމާ

غيبة ބުނެ، ފުރައްސާރަކޮށް، ވައްތަރުޖައްސާ ކޮންމެ މީހަކަށް، ގެއްލުމާއި ހަލާކުހުށްޓެވެ. (1)

ތަފްސީރު

ނޯޓް

نَارُ ٱللَّهِ ٱلْمُوقَدَةُ ﴿ ٩ ﴾

ތަރުޖަމާ

އެއީ اللَّه ގެ އަނދައަނދާ ހުންނަ ނަރަކަޔެވެ. (6)

ތަފްސީރު

އެއީ މާތް ﷲގެ އަނދައަނދައި ހުންނަ ނަރަކައެވެ. އެތަނުގެ އަލިފާންގަނޑު އެހެން ހުރިހާ އަލިފާނަކާ ތަފާތެވެ. އެއީ ދުވަހަކުވެސް ނިވުމެއް ނެތި އަނދައަނދައި ހުންނަ އަލިފާނެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿وَٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لَا يُقْضَىٰ عَلَيْهِمْ فَيَمُوتُوا۟ وَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُم مِّنْ عَذَابِهَا ۚ كَذَٰلِكَ نَجْزِى كُلَّ كَفُورٍ﴾ (އަދި ކާފިރުވި މީހުންނަށް ހުރީ ނަރަކައިގެ އަލިފާނެވެ. ފަހެ، އެއުރެން މަރުވުމަކަށް، އެއުރެންގެ މައްޗަށް ނިޔާއެއް ނުކުރައްވާނެތެވެ. އަދި ނަރަކައިގެ ޢަޛާބުން ބައެއް، އެއުރެންގެ ކިބަޔަކުން ލުޔެއްވެސް ނުމެކުރައްވާނޭމެއެވެ. ކާފިރުވާ ކޮންމެ މީހަކަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޢަޛާބު ދެއްވަނީ އެފަދައިންނެވެ.) ޙަދީޘުގައި އައިސްފައިވެއެވެ. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "أُوقِدَ عَلَى النَّارِ أَلْفَ سَنَةٍ حَتَّى احْمَرَّتْ، ثُمَّ أُوقِدَ عَلَيْهَا أَلْفَ سَنَةٍ حَتَّى ابْيَضَّتْ، ثُمَّ أُوقِدَ عَلَيْهَا أَلْفَ سَنَةٍ حَتَّى اسْوَدَّتْ، فَهِيَ سَوْدَاءُ مُظْلِمَةٌ". (جامع الترمذي، ج: 4، ص: 341) (އަބޫހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. ނަރަކައިގެ އަލިފާންގަނޑު އެއްހާސް އަހަރު އެންދުނެވެ. އެ ރަތްވަންދެނެވެ. ދެން އެ އަލިފާންގަނޑު އެއްހާސް އަހަރު އެންދުނެވެ. އެ ހުދުވަންދެނެވެ. ދެން އެ އަލިފާންގަނޑު އެއްހާސް އަހަރު އެންދުނެވެ. އެ ކަޅުވަންދެނެވެ. ފަހެ އެއީ ކަޅު އަނދިރި އަލިފާންގަނޑެކެވެ.) (ޖާމިޢުއް ތިރްމިޛީ، ޙަދީޘު: 2591)

ނޯޓް

ٱلَّتِى تَطَّلِعُ عَلَى ٱلْأَفْـِٔدَةِ ﴿ ١٠ ﴾

ތަރުޖަމާ

އެއީ ހިތްތަކަށް އޭގެ ހޫނާއި، ވޭން ފޯރުވަނިވި ނަރަކަޔެވެ. (7)

ތަފްސީރު

އޭގެ ވޭނާއި ހޫނު ހިތްތަކަށް ފޯރައި ހިތްތައް އަންދާލައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ހިތްތަކުގެ ވާހަކަ ގެންނަވާފައިވަނީ، ވޭން ހިތަށް ފޯރައިފިއްޔާ އެހިތުގެ ވެރިޔާ މަރުވާނެތީއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އެބައިމީހުން ތިބޭނީ މަރުމަތީގައި އޮތަސް ފުރާނަ ނުކުމެގެން ނުދާ މީހަކު އޮންނަ ޙާލުގައެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿فَإِنَّ لَهُۥ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَىٰ﴾ (ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، އެމީހަކަށްހުރީ ނަރަކަޔެވެ. އެތާނގައި އޭނާ މަރެއް ނުވާނެތެވެ. އަދި (ފުރިހަމަ ދިރުމަކުން) ނުމެދިރޭނޭމެއެވެ.) ފަހެ އެބައިމީހުންނީ މަރުވެފައިވާ މީހުންގެ ސިފައިގައި ދިރި ތިބި މީހުންނެވެ. إِنَّهَا عَلَيْهِم مُّؤْصَدَةٌ ﴿٨﴾ فِى عَمَدٍ مُّمَدَّدَةٍۭ ﴿٩﴾ ހަމަކަށަވަރުން، އެ ނަރަކަވާނީ، އެއުރެންނާއެކު، ތަޅުލައްވާފައެވެ. (8) (އެއުރެންވާހުށީ) ދިގުވެގެންވާ ތަނބުތަކެއްގައި ބަންނަވާފައެވެ. (9) ހަމަކަށަވަރު ނަރަކަ ވަނީ އެބައިމީހުންނާއެކު ﴿مُّؤْصَدَةٌ﴾ ތަޅުލެވިފައެވެ. އެތަނަށް ފިނިވައެއްވެސް އަދި މީރު ވަހެއްވެސް ނުވަންނާނެއެވެ. އެބައިމީހުން ތިބޭނީ ﴿عَمَدٍ مُّمَدَّدَةٍۭ﴾ ހިލިހިލާތަކާ ކަސްތޮޅުތަކުގައެވެ. އެބައިމީހުންގެ އަތްތަކާ ފައިތަކުގައި ކަސްތޮޅު އަޅުވައި ކަރާއެކު ހިލިހިލާ ޖެހޭނެއެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ *إِذِ ٱلْأَغْلَـٰلُ فِىٓ أَعْنَـٰقِهِمْ وَٱلسَّلَـٰسِلُ يُسْحَبُونَ * فِى ٱلْحَمِيمِ ثُمَّ فِى ٱلنَّارِ يُسْجَرُونَ﴾ (ނިކަންހުރެ އެއުރެންނަށް އެނގޭނެތެވެ. * އެއުރެންގެ ކަނދުރާތަކުގައި، ކަސްތޮޅުއެޅި ހިލިހިލާޖެހި، އެއުރެން ދަމައި، ގެންދަވާހިނދުގައެވެ. * ކެކިކެކިހުރި ހޫނުފެނުގެ ތެރެޔަށެވެ. ދެން ނަރަކައިގެ އަލިފާނުގެ ތެރޭގައި އެއުރެން އަންދަވާނެތެވެ.) ފަހެ، އެބައިމީހުންނާއެކު ނަރަކަ ވަނީ ބަންދުކުރެވިފައެވެ. ދެން ނުކުމެވޭނޭ ކަމުގެ އެއެވެސް އުއްމީދެއް އެބައިމީހުންނަށް ނެތުނީއެވެ.

ނޯޓް